Formalności prawne jakie musisz załatwić po porodzie

W poprzednim wpisie opisałam Wam kwestie dotyczące uprawnień kobiet w ciąży, w trakcie porodu oraz w zakresie opieki poporodowej. Zagadnienia te ujęłam w kontekście epidemii koronawirusa. Teraz chciałabym poruszyć problematykę formalności, które musisz załatwić po urodzeniu się dziecka i jak takie formalności załatwić. Poruszam ten temat także w ujęciu epidemii koronawirusa. Wszyscy wiemy, że ograniczone są możliwości wychodzenia z domu. Również funkcjonowanie urzędów mocno ograniczono. Jak zatem załatwić formalności? Jakie świadczenia możesz otrzymać z tytułu urodzenia dziecka?

Uzyskanie odpisu aktu urodzenia dziecka

Jednym z najważniejszych formalności po porodzie dziecka jest uzyskanie jego odpisu urodzenia oraz numeru PESEL. Taki dokument jest niezbędny żebyś otrzymała zasiłek macierzyński (o czym piszę poniżej).

W ciągu 21 dni od dnia urodzenia dziecka, musisz zgłosić dziecko do Urzędu Stanu Cywilnego. Zgłoszenia dokonują mama lub tata (którzy maja pełna zdolność do czynności prawnych). Może to uczynić także pełnomocnik. Możecie tego dokonać w dwojaki sposób. Albo osobiście (Ty lub tata dziecka) udajesz się do USC i tam zgłaszasz kierownikowi USC urodzenie dziecka albo robisz to za pomocą e-usługi elektronicznego zgłaszania narodzin dziecka. Co ważne, żeby skutecznie zgłosić dziecko, USC musi otrzymać ze szpitala kartę urodzenia dziecka. Taka kartę lekarz lub położna przekaże do USC najpóźniej 3 dni od jej wystawienia. Gdy chcesz, by to tata załatwiał formalności, najlepiej żeby nie jechał do szpitala, gdy Ty jesteś jeszcze w szpitalu. Najprawdopodobniej Urząd nie będzie jeszcze miał karty urodzenia dziecka.

Jeśli zdecydujesz się jechać do USC – wystarczy, że weźmiesz ze sobą tylko dowód osobisty.

Z opcji zgłoszenia przez internet możesz skorzystać tylko jeśli posiadasz profil zaufany.

Nawet jeśli masz profil zaufany, nie możesz zgłosić dziecka przez internet, gdy chcecie z ojcem dziecka uznać ojcostwo przy zgłoszeniu dziecka, a nie zrobiliście tego przed porodem.

Po zarejestrowaniu urodzenia internetowo w USC, odpis aktu urodzenia zostanie przesłany zgłaszającemu (w formie papierowej lub elektronicznej) wraz z powiadomieniem o nadanym numerze PESEL oraz zaświadczeniem o zameldowaniu.

W związku z wprowadzeniem stanu epidemii funkcjonowanie Urzędów Stanu Cywilnego zostało znacząco ograniczone. Dlatego rekomenduje się mocno, by formalności załatwić internetowo. Dlatego, jeśli jesteś w ciąży, załóż profil zaufany już teraz, by móc zgłosić urodzenie dziecka przez Internet. Wtedy wszystkie formalności załatwiasz bez wychodzenia z domu.

Czy mogę uzyskać akt urodzenia dziecka przez internet?

Od 21 kwietnia, w związku z epidemią koronawirusa, Ministerstwo Cyfryzacji umożliwia uzyskanie odpisu aktu urodzenia przez internet. Konieczne jest jednak posiadanie profilu zaufanego (o czym napisałam powyżej).

Jeśli zgłosisz urodzenie dziecka przez internet, możesz otrzymać odpis aktu urodzenia dziecka w wersji elektronicznej. Jednak taki dokument będzie miał moc prawną tylko w wersji elektronicznej. Co to oznacza? Nie możesz go wydrukować i np. wysłać do ZUS jako załącznik wniosku o zasiłek macierzyński. Nie możesz prawnie posługiwać się wydrukiem (nie ma mocy prawnej). Możesz go natomiast używać w wersji elektronicznej. Czyli jeśli prowadzisz działalność gospodarczą i składasz na platformie PUE ZUS wniosek o wypłatę zasiłku, wtedy możesz go załączyć do wniosku. Taki dokument ma moc prawną. Automatyczny odpis będzie zawierał podpis kwalifikowany potwierdzający autentyczność odpisu.

Uwaga! Uzyskanie odpisu elektronicznego jest płatne i kosztuje 22 zł – za odpis skrócony aktu stanu cywilnego lub 33 zł – za odpis zupełny aktu stanu cywilnego.

Co jeśli nie zgłoszę urodzenia dziecka do USC?

Jeśli nie zgłosisz urodzenia dziecka do urzędu w ciągu 21 dni – kierownik USC sam wybierze imię dla twojego dziecka i zarejestruje jego urodzenie. Zrobi to na podstawie karty urodzenia przesłanej przez lekarza lub położną.

Zgłoszenie urodzenia dziecka pracodawcy – ubezpieczenie dziecka

W terminie 7 dni od dnia urodzenia dziecka, rodzice powinni zgłosić ten fakt pracodawcy. Zarówno mama jak i tata powinni zgłosić urodzenie dziecka do działu kadr. Możesz samodzielnie napisać pismo, że zgłaszasz fakt urodzenia dziecka. Dostarczasz wtedy dane dziecka takie jak imię, nazwisko, datę urodzenia, PESEL, adres zameldowania. Możesz także zapytać pracodawcy czy ma wzór takiego zgłoszenia (wówczas go wypełniasz i dostarczasz). Dzięki zgłoszeniu możesz korzystać z uprawnień lub świadczeń, które przysługują rodzicom. Chodzi tu np. o urlop wychowawczy, macierzyński, tacierzyński, zasiłek opiekuńczy czy dni wolne z okazji narodzin dziecka.

Jeden z rodziców powinien zgłosić dziecko do ubezpieczenia. Musicie wybrać, w którym zakładzie pracy dziecko będzie ubezpieczone. Nie może ono być ubezpieczone w dwóch zakładach pracy.

W przypadku, gdy któryś z rodziców nie pracuje lub nie pracują oboje – zgłoszenia narodzin dziecka należy dokonać w odpowiednim urzędzie pracy. Urząd weźmie na siebie obowiązek ubezpieczenia dziecka.

Po urodzeniu dziecka mama powinna złożyć wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego (rodzicielskiego) wraz z podaniem jego wymiaru i daty rozpoczęcia.

Uwaga! Gdy prowadzisz własną działalność to sama zgłaszasz dziecko do ubezpieczenia. W takiej sytuacji pobierz i wypełnij wniosek ZUS ZCNA w terminie 7 dni od daty otrzymania numeru PESEL dziecka i wyślij dokument do ZUS.

Złożenie wniosku o urlop macierzyński i zasiłek macierzyński

Po urodzeniu dziecka mama powinna złożyć wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego (rodzicielskiego) wraz z podaniem jego wymiaru i daty rozpoczęcia. Taki wniosek składasz do pracodawcy (umowa o pracę), zleceniobiorcy (umowa zlecenie). Wraz z wnioskiem składasz odpis skrócony aktu urodzenia oraz oświadczenie o urodzeniu dziecka (o którym napisałam we wcześniejszym akapicie).

Ważne, żebyś przesłała taki wniosek w terminie 21 dni od dnia urodzenia dziecka. Jest to istotne dla celów ustalenia wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Do ZUS składasz bezpośrednio wniosek o zasiłek macierzyński, gdy prowadzisz własną działalność gospodarcza lub prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu tytułu ubezpieczenia). Druk wniosku znajdziesz tu. Na podstawie złożonego wniosku otrzymasz zasiłek macierzyński.

Zasada jest taka, że do wniosku musisz załączyć skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Gdy składasz wniosek do pracodawcy, ten przesyła go do ZUS.

W czasie stanu epidemii ZUS ułatwia składanie wniosków o zasiłek macierzyński. Obecnie, jeśli nie będzieć mieć odpisu aktu urodzenia dziecka i nie załączysz go do wniosku, wtedy ZUS sam wystąpi do USC o odpis takiego aktu.

Jeśli nie masz odpisu aktu urodzenia dziecka, chcesz by ZUS wystąpił sam do USC o przesłanie takiego aktu, koniecznie musisz wpisać do wniosku dane dziecka, takie jak:

• imię i nazwisko,
• datę urodzenia,
• PESEL,
• miejsce urodzenia dziecka (w razie braku PESEL).

Uznanie ojcostwa

Gdy nie udało się Wam uznać ojcostwa przed porodem, musicie uczynić to po porodzie. Najlepiej wówczas załatwić to razem ze zgłoszeniem urodzenia dziecka. Pamiętaj jednak, że o ile zgłoszenie możesz dokonać przez Internet, to nie możecie uznać ojcostwa przez internet.

W czasach koronawirusa, gdy chcecie by tata ojcostwo, powinni skontaktować się z urzędnikiem USC telefonicznie, a następnie umówić wizytę na konkretną godzinę. Natomiast pamiętajcie, że takie uznanie może być dokonane do osiągniecia przez dziecko 18 roku

Na ten temat napisałam więcej tu.

Złożenie wniosku o dodatkowe świadczenie – 500+

Za pośrednictwem kanału emp@tia możesz złożyć wniosek o 500 +. Możesz też złożyć wniosek o świadczenie 500+ za pośrednictwem swojego banku lub ePuap. Nie musisz wówczas wychodzić z domu. Masz też prawo do wysłania wniosku poczta lub jego złożenie osobiście w placówkach. Świadczenie wychowawcze przysługuje na  wszystkie dzieci do 18 roku życia, bez względu na dochody uzyskiwane przez rodzinę.

W przypadku noworodków, wniosek należy złożyć do 3 miesięcy od narodzin, żeby otrzymać wyrównanie świadczenia za ten czas. W przeciwnym wypadku dostaniesz świadczenie od miesiąca złożenia wniosku.

Możesz też złożyć wniosek o świadczenie 500+ za pośrednictwem swojego banku.

Złożenie wniosku o dodatkowe świadczenie – Becikowe

O tzw. becikowe czyli jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia dziecka możesz ubiegać się do 12 miesięcy od urodzenia dziecka. Przysługuje ono jednorazowo w kwocie 1000 zł, gdy dochód na osobę w Twojej rodzinie nie przekracza 1922 złotych netto. Becikowe przysługuje, jeżeli matka dziecka pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do dnia porodu (musisz poprosić o takie zaświadczenie lekarza, który prowadził Twoją ciążę).

Żeby złożyć wniosek o beckowe musisz mieć numer PESEL dziecka. Dlatego zanim złożysz taki wniosek, najpierw zarejestruj dziecko w Urzędzie Stanu Cywilnego.

Wniosek składasz w Urzędzie Gminy lub w Ośrodku Pomocy Społecznej właściwej dla miejsca zamieszkania rodziny. Możesz go złożyć też nie wychodząc z domu za pośrednictwem kanału emp@tia.

Złożenie wniosku o świadczenie rodzicielskie- Kosiniakowe

O świadczenie rodzicielskie, czyli tzw. kosiniakowe mogą ubiegać się mamy, którym nie przysługuje urlop macierzyński (rodzicielski), a zarazem zasiłek macierzyński. Również przysługuje mamom, których zasiłek macierzyński jest niższy niż 1000 złotych miesięcznie(te, otrzymują wyrównanie). Głównie zatem chodzi tu o mamy, które są studentkami, rolnikami, osobami zatrudnionymi np. na podstawie umowy o dzieło, mamom na działalności gospodarczej lub bezrobotnym. Oczywiście pod warunkiem, że te osoby nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego.

Wniosek o przyznanie świadczenia powinnaś złożyć w terminie 3 miesięcy urodzenia dziecka. Wówczas otrzymasz je z wyrównaniem za okres wstecz do momentu urodzenia. Gdy wniosek wpłynie po 3 miesiącach od urodzenia, świadczenie otrzymasz od dnia złożenia wniosku. Nie otrzymasz wtedy pieniędzy za okres wstecz.

Świadczenie przysługuje niezależnie od dochodu i wynosi 1000 złotych miesięcznie przez rok (przy jednym dziecku).

To świadczenie nie będzie Ci przysługiwać, gdy pobrałaś specjalny zasiłek opiekuńczy, świadczenie pielęgnacyjne, zasiłek dla opiekuna, dodatek do zasiłku rodzinnego, z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego.

Złożenie wniosku jest bezpłatne. Składasz go w MOPS. Wzór wniosku znajdziesz tu.

Możesz go złożyć też nie wychodząc z domu za pośrednictwem kanału emp@tia.

Do wniosku załączasz odpis aktu urodzenia dziecka. Dlatego przed złożeniem wniosku musisz zarejestrować dziecko w USC.

Karta Dużej Rodziny

Gdy urodziło Ci się trzeci dziecko, stajecie się uprawnieni do posiadania Ogólnopolskiej Karty Dużej Rodziny. Przysługuje ona rodzinom, w której rodzic (rodzice) lub małżonek rodzica mają lub mieli na utrzymaniu łącznie, co najmniej troje dzieci bez względu na ich wiek, niezależnie od dochodu. Karta jest wydawana bezpłatnie, każdemu członkowi rodziny. Rodzice mogą korzystać z karty dożywotnio, dzieci – do 18 roku życia lub do ukończenia nauki, maksymalnie do osiągnięcia 25 lat. Osoby z niepełnosprawnościami otrzymają kartę na czas trwania orzeczenia o niepełnosprawności. Prawo do posiadania karty przysługuje również cudzoziemcom mającym miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej na podstawie zezwolenia na pobyt stały.

Możesz go złożyć też nie wychodząc z domu za pośrednictwem kanału emp@tia.

Zasiłek rodzinny

To świadczenie otrzymasz w kwocie 95 złotych miesięcznie na dziecko do ukończenia przez nie 5 roku życia (później ta kwota wzrasta).

Przysługuje rodzicom, gdy dochód na osobę nie powinien przekroczyć 674 zł. Kryterium dochodowe to 764 zł, gdy jeśli jedna osoba w Twojej rodzinie posiada orzeczenie o niepełnosprawności.

Wniosek o ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego oraz dodatków do zasiłku rodzinnego składa się w urzędzie gminy lub miasta. Ewentualnie możesz złożyć taki wniosek w ośrodku pomocy społecznej). Wzór wniosku znajdziesz tu.

Możesz go złożyć też nie wychodząc z domu za pośrednictwem kanału emp@tia.

W przypadku, gdy ubiegasz się o ten zasiłek, możesz otrzymać także rozmaite dodatki Przysługuje Ci:

• Zasiłek wychowawczy – 400 zł miesięcznie przez okres 24 miesięcy (36 miesięcy, gdy masz bliźniaki, itd. i 72 miesięcy w przypadku niepełnosprawnego dziecka).
• Dodatek za samotne wychowanie dziecka -193 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 386 zł na wszystkie dzieci. Dodatkowe 80 zł przysługuje w przypadku niepełnosprawnego dziecka (nie więcej niż +160 zł na wszystkie dzieci). Może on być przyznany maksymalnie na dwoje dzieci.
• Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – 95 zł miesięcznie na dziecko. Dodatek przysługuje na trzecie i następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego.
• Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego – 90 zł miesięcznie na dziecko do 5 roku życia (później 110 zł).
• Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania – 113 zł miesięcznie (wrzesień-czerwiec) na dziecko w przypadku zamieszkania w innej niż swoje miejsce zamieszkania miejscowości, w której znajduje się szkoła.
• Dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego – 100 złotych raz w roku szkolnym.

Możesz go złożyć też nie wychodząc z domu za pośrednictwem kanału emp@tia.

Świadczenie Pielęgnacyjne

Świadczenie pielęgnacyjne od 1 stycznia 2020 r. wynosi 1830 zł miesięcznie. Takie świadczenie przysługuje na dziecko niepełnosprawne.

Przysługuje ono mamie lub ojcu lub opiekunowi faktycznemu dziecka z orzeczeniem niepełnosprawności, którzy musieli zrezygnować z pracy na rzecz opieki nad dzieckiem.

Możesz go złożyć też nie wychodząc z domu za pośrednictwem kanału emp@tia.