5 dni urlopu opiekuńczego a 2 dni opieki nad dzieckiem

Obecnie trwają prace nad implementacją do polskiego porządku prawnego przepisów z tzw. Dyrektywy Unijnej „work-life balance”, tj. ws. równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów. Niestety w wielu miejscach w Internecie pojawiają się nieprawdziwe informacje o tym jakie urlopy będą przysługiwały rodzicom po nowelizacji Kodeksu pracy. Przykładowo, w wielu miejscach czytam, że 2 dni opieki nad dzieckiem przedłużają się do 5 dni i będą w pełni płatne. To nieprawda. 5 dniowy urlop opiekuńczy oraz 2 dni opieki nad dzieckiem to coś zupełnie innego.

Postaram się Wam zatem w dzisiejszym wpisie uporządkować wiedzę na ten temat.

Opieka nad dzieckiem

Zacznijmy może od tego co już mamy w prawie pracy, czyli 2 dni opieki nad dzieckiem.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami:

Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Art. 188 § 1 ustawy – Kodeks pracy

Prawo to przysługuje niezależnie od twojego stażu pracy. Nabywasz je z dniem podjęcia pracy, niezależnie od tego jak długo pracujesz i na jaką część etatu. Jeśli dwoje rodziców jest zatrudnionych, z uprawnienia tego może skorzystać jedno z nich. Zazwyczaj pracodawca przy rozpoczęciu pracy w formularzach do wypełnienia przez pracownika daje do podpisania ten dotyczący tego, czy ty czy drugi rodzic korzystać będzie z tego uprawnienia.

Kiedy rodzic może skorzystać z 2 dni opieki?

Prawo do 2 dni opieki przysługuje rodzicom niezależnie od tego, ile mają dzieci. Czyli, nawet jeśli masz 6 dzieci – wciąż przysługują tobie 2 dni opieki nad dzieckiem. Ważne jest jednak to, że możesz wykorzystać urlop na dziecko, które nie ukończyło 14 roku życia. Jeśli Twoje dziecko w danym roku kalendarzowym kończy 14 lat, możesz wykorzystać 2 dni opieki do dnia poprzedzającego 14 urodziny Twojego dziecka.

Przysługuje on również opiekunom prawnym dziecka lub rodzicom zastępczym.

Czy z 2 dni wolnego można tylko skorzystać, gdy dziecko jest chore?

Nie. 2 dni wolnego przysługuje również w celu sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem.

Czy 2 dni opieki są płatne?

2 dni wolnego są w pełni płatne przez pracodawcę – otrzymujesz 100% wynagrodzenia w przypadku nieobności w pracy.

Jeśli nie pracujesz na pełen etat, otrzymasz go proporcjonalnie do wymiaru czasu Twojej pracy. Nie wlicza się go do 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego.

Jak i kiedy wykorzystać 2 dni opieki?

Możesz wykorzystać 2 dni opieki w każdym roku kalendarzowym (do 31 grudnia). Jeśli nie wykorzystasz tego urlopu w danym roku, niewykorzystane dni nie przechodzą na kolejny rok kalendarzowy. Niejako z 1 stycznia kolejnego roku kasują się one i nabywasz do wykorzystania kolejne 2 dni opieki nad dzieckiem.

Kodeks pracy nie zmienia się w tym zakresie. To oznacza, że rodzicom w dalszym ciągu 2 dni opieki nad dzieckiem, w pełni płatne, jak dotychczas.

Urlop opiekuńczy – 5 dni

5 dni urlopu opiekuńczego to inne uprawnienie, niezależne od 2 dni opieki nad dzieckiem.

Zgodnie z projektem nowelizacji Kodeksu Pracy:

Pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego urlop opiekuńczy w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych, w wymiarze 5 dni.

Art. 173[1] § 1 Rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw 

Zatem nowe przepisy wprowadzają 5 dni urlopu opiekuńczego. Prawo to przysługuje niezależnie od twojego stażu pracy. Nabywasz je z dniem podjęcia pracy, niezależnie od tego jak długo pracujesz i na jaką część etatu.

Kto może skorzystać z 5 dni urlopu opiekuńczego?

Urlop opiekuńczy przysługiwać będzie nie tylko na dziecko, ale na osobę będącą członkiem rodziny, tj. na syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka. Zauważ, że nie ma tutaj limitu wieku (14 lat) jak w przypadku 2 dni opieki. Ponadto przysługiwać on będzie na osobę, która nie jest wyżej wymienionym członkiem rodziny, ale gdy zamieszkujesz z nią w tym samym gospodarstwie domowym. Przykładowo, możesz z niego skorzystać, gdy opiekujesz się chorą babcią lub gdy żyjesz w konkubinacie lub związku partnerskim (i mieszkasz z tą osobą). Warunkiem jest jednak to, żeby każda z tych osób wymagała opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.

Na jakich zasadach udziela się urlopu opiekuńczego?

Urlop opiekuńczy wlicza się do twojego stażu pracy. Otrzymujesz go zgodnie z obowiązującym cię rozkładem czasu pracy. Wniosek o udzielenie urlopu musisz złożyć najpóźniej jeden dzień przed jego rozpoczęciem w formie papierowej (na piśmie) lub elektronicznej (e-mail). We wniosku musisz wskazać imię i nazwisko osoby, nad którą sprawujesz opiekę, stopień pokrewieństwa oraz przyczynę konieczności zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia. W przypadku, gdy nie jest to twoje dziecko, małżonek lub rodzic – musisz podać adres zamieszkania tej osoby. Nie musisz wykorzystać 5 dni za jednym razem, ale możesz. Możesz też podzielić te dni i wykorzystywać, zgodnie z potrzebą, na przykład po jednym dniu, natomiast o sposobie wykorzystania, decydujesz w pierwszym wniosku. Niewykorzystany urlop w danym roku kalendarzowym (do 31 grudnia) przepada. Nie przechodzi na kolejny rok.

Urlop opiekuńczy otrzymasz w wymiarze godzinowy, gdy pracujesz w niepełnym wymiarze czasu pracy – proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Niepełna godzina zaokrąglana jest w górę do pełnej godziny.

Czy pracodawca może mnie zwolnić w czasie urlopu opiekuńczego?

W okresie twojego urlopu opiekuńczego pracodawca nie może:

• prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tobą jako pracownikiem;
• wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z twojej winy (zwolnienie dyscyplinarne) i reprezentująca ciebie zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Podsumowanie

1. Urlop opiekuńczy przysługuje w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym. Opieka nad dzieckiem przysługuje w wymiarze 2 dni w roku kalendarzowym. Każdy z tych urlopów możesz wykorzystać do 31 grudnia danego roku. Niewykorzystany nie przechodzi na rok kolejny.
2. Urlop opiekuńczy przysługuje w celu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem, rodzicem, małżonkiem lub inną osobą, która pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym. Opieka nad dzieckiem przysługuje na dziecko do lat 14.
3. Urlop opiekuńczy przysługuje w celu sprawowania opieki lub wsparcia w która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.
4. Urlop opiekuńczy i opieka nad dzieckiem przysługują od dnia podjęcia przez ciebie pracy, niezależnie od twojego stażu pracy lub wymiaru czasu pracy.
5. Opieka nad dzieckiem jest płatna w 100% wynagrodzenia. Urlop opiekuńczy jest bezpłatny.

W razie dalszych wątpliwości i pytań, jak zawsze zachęcam do kontaktu!