Koronawirus. Kiedy pracodawca może zwolnić pracownika lub zmniejszyć mu wynagrodzenie? Czy opieka, L4, urlop macierzyński lub ciąża chronią przed wypowiedzeniem?

Epidemia koronawirusa negatywnie wpływa na rynek pracy. Część pracodawców zmuszona jest ogłosić upadłość. Niektórzy zwalniają swoich pracowników. Inni, korzystając z uprawnień przyznanych przez tzw. tarczę antykryzysową, zmniejszają pracownikom etat i wynagrodzenia. Na jakich zasadach pracodawca może zwolnić pracownika lub wypowiedzieć mu umowę o pracę? Czym różni się wypowiedzenie zmieniające od porozumienia? Gdy korzystasz z opieki, urlopu macierzyńskiego lub jesteś na L4 bądź w ciąży, czy pracodawca może Cię zwolnić lub zmienić warunki Twojej pracy? Co w sytuacji, gdy pracujesz na 7/8 etatu po powrocie z urlopu macierzyńskiego? Na te i inne pytania postaram się odpowiedzieć w poniższym wpisie.

Prawo pracodawcy do zwolnień i redukcji etatu lub wynagrodzenia w czasie epidemii koronawirusa

Zacznijmy od tego czy i na jakich zasadach pracodawcy mogą zmniejszyć pracownikowi etat lub wynagrodzenie oraz złożyć mu wypowiedzenie.

• Na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej pracodawca może obniżyć Twój wymiar czasu pracy o 20%, nie więcej niż do 1/2 etatu. Twoje wynagrodzenie nie może być mniejsze niż minimalne wynagrodzenie.
• Pracodawca może wprowadzić przestój ekonomiczny. Za czas przestoju pracownik nie wykonuje pracy, jednak zachowuje prawo do swojego wynagrodzenia. Może on wówczas, na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej, zredukować Twoje wynagrodzenie. Jednak nie więcej niż o 50%. Twoja płaca nie może być niższa niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (2600 zł brutto). Można ustalić wynagrodzenie, które proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy nie będzie niższe niż minimalne.
• Pracodawca może wypowiedzieć Tobie warunki pracy i płacy na zasadach określonych w Kodeksie pracy.
• Możecie zawrzeć z pracodawcą porozumienie o zmianie warunków pracy i płacy na zasadach ogólnych i w zasadzie unormować swobodnie warunki współpracy.
• Pracodawca może wprowadzić zwykły przestój na podstawie przepisów Kodeksu Pracy. Pracownikowi przysługuje w czasie przestoju 100% wynagrodzenia lub 60%, gdy np. pobiera wynagrodzenie prowizyjne lub akordowe.
• Twój pracodawca może Ciebie zwolnić na podstawie Kodeksu pracy.

Zmiana etatu i wynagrodzenia na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej jest o tyle korzystna, że uprawnia do dofinansowań pracodawcy. Dlatego pracodawcy korzystają z tego rozwiązania. Nie zawsze zgodnie z prawem.

Kiedy pracodawca może zmniejszyć mój etat i wynagrodzenie?

Na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej pracodawca może zredukować etat tylko wtedy, gdy w firmie spadły obroty. W skrócie, może to uczynić, gdy obroty spadły nie mniej niż o 15%, gdy porównujesz 2 miesiące z 2020 roku w stosunku do 2 analogicznych miesięcy z roku 2019. Pracodawca ma do tego prawo także, gdy odnotuje spadek obrotów nie mniej niż o 25% w miesiącu w 2020 roku w stosunku do obrotów z poprzedniego miesiąca z roku 2020. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych. Okres porównawczy może rozpoczynać się w trakcie miesiąca kalendarzowego. Pracodawca nie może zmniejszyć Ci pensji na podstawie tarczy, jeśli nie spadły mu obroty. To bezprawne działanie.

Oprócz powyższej sytuacji, pracodawca może praktycznie zawsze wypowiedzieć Ci warunki pracy i płacy. Może uczynić to jednostronnie, bez Twojej zgody, na zasadach określonych w Kodeksie pracy. Jest to tzw. wypowiedzenie zmieniające. Skutki takiego wypowiedzenia opiszę poniżej. W tym przypadku pracodawca nie musi wykazać spadku obrotu czy trzymać się limitu 20%. Pracodawca może zmienić warunki bezterminowo. Nie może on przekroczyć limitów o minimalnym wynagrodzeniu.

Możesz także zawrzeć z pracodawcą porozumienie na zasadach ogólnych. W takim porozumieniu dowolnie renegocjujecie warunki współpracy. Możecie zmienić etat i wynagrodzenie na dowolnych zasadach. Możecie nawet zmienić rodzaj umowy. Pracodawca nie może przekroczyć limitów o minimalnym wynagrodzeniu. Za cały etat nie możesz otrzymać mniej niż 2600 zł brutto, a za 1/2 etatu mniej niż 2300 zł brutto. W tym przypadku potrzebna jest zgoda dwóch stron na taką zmianę. Pracodawca nie może Cię do niczego przymusić. Musisz być obecny w pracy, by podpisać takie porozumienie.

Redukcja etatu i wynagrodzenia na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej

Jeśli pracodawca zdecydował się zmniejszyć Twój etat (wynagrodzenie) na podstawie tzw. tarczy, stosujemy do niego następujący przepis:

Warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy ustala się w porozumieniu.

Art. 15 g Ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw

Pracodawca musi zatem podpisać porozumienie w sprawie obniżenia etatu i wynagrodzenia. Nie może zmienić zasad zatrudnienia samodzielnie. Pracodawca nie ma prawa uznaniowo zmniejszać wynagrodzenia. Bez porozumienia musi zapłacić Ci wynagrodzenie umowne.

Porozumienie pracodawca zawiera z zakładowymi organizacjami związkowymi w Twojej firmie (jeśli działają) lub z przedstawicielami pracowników (gdy nie ma tych pierwszych). Przedstawiciele powinni być wyłonieni w celu zawarcia porozumienia w związku z pogorszeniem się sytuacji ekonomicznej w firmie przez epidemię koronawirusa. Gdy firmie trudno jest wyłonić przedstawicieli z powodu koronawirusa (np. pracownicy są nieobecni, jest przestój, itp.), porozumienie może być zawarte z wcześniej już wyłonionymi w firmie przedstawicielami pracowników (na inny cel). Pracodawca nie może wyłonić przedstawicieli samodzielnie. Gdy nie ma pracowników, ponieważ w firmie jest przestój i nikt nie pracuje, pracodawca może polecić przedstawicielom pracowników, żeby stawili się w firmie, by zawrzeć porozumienie.

Pracodawca nie ma obowiązku powiadamiania Ciebie np. na piśmie o zmianie warunków umowy. Nie jest wymagana Twoja zgoda na zaproponowane warunki.

Kiedy zmniejszone przez pracodawcę wynagrodzenie wiąże pracownika?

Jeśli pracodawca obniża etat i wynagrodzenie w oparciu o porozumienie na podstawie tarczy, wiąże ono Ciebie z dniem podpisania przez przedstawiciela takiego porozumienia. Redukcja następuje od dnia podpisania lub w innej dacie, określonej w porozumieniu. Nie musisz otrzymać do ręki porozumienia dla jego skuteczności. W takiej sytuacji nie ma żadnego okresu wypowiedzenia warunków pracy i płacy. Porozumienie obejmuje Ciebie nawet pod Twoją nieobecność w firmie. Również, jeśli przebywasz na zwolnieniu lekarskim, na opiece lub na tzw. świadczeniu postojowym.

Na podstawie tarczy antykryzysowej, pracodawca może zmniejszyć etat i wynagrodzenie maksymalnie o 20%. Jeśli wprowadza przestój ekonomiczny to do 50% . Jeśli pracodawca zmniejsza etat o więcej niż 20% lub 50% albo narusza przepisy o minimalnym wynagrodzeniu, działa bezprawnie.

Uwaga! Porozumienie nie może obejmować okresu wstecz (sprzed zawarcia porozumienia).

Obniżenie wymiaru czasu pracy może dotyczyć także osób szczególnie chronionych (głównie na zwolnieniach lekarskich czy pracownic w ciąży).

Nieco inna może być sytuacja, gdy jesteś jedynym pracownikiem i pozostajesz np. na opiece. Wtedy nie masz i nie potrzebujesz przedstawiciela, więc porozumienie powinno być zawarte bezpośrednio z Tobą. Gdy nie ma Ciebie w pracy, to pracodawca nie ma jak negocjować i podpisać porozumienia. Będzie ono dla Ciebie dopiero skuteczne z chwilą jego podpisania. Jednak, gdy odmówisz podpisania porozumienia, umowa może być rozwiązana z zachowaniem okresu wypowiedzenia. Pracodawca nie może Ciebie zwolnić dyscyplinarnie za brak podpisania porozumienia.

Wypowiedzenie zmieniające

Niezależnie, pracodawca może w każdej chwili wypowiedzieć Ci warunki pracy lub płacy na podstawie Kodeksu Pracy. Może dokonać tego jednostronnie, bezterminowo. Nie musi trzymać się limitów obniżki wynagrodzenia maksymalnie o 20% (lub 50% – przestój ekonomiczny), ani nie musi zawierać porozumienia z pracownikami czy nie musi odnotować spadku obrotów w firmie.

Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki.

Art. 42 §  2 Kodeksu pracy

Jakie są zasady wypowiedzenia zmieniającego?

Zasady wypowiedzenia – zmniejszenia etatu i wynagrodzenia w ten sposób są następujące:

• Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy musi nastąpić na piśmie.
• Pracodawca nie może naruszyć limitów wynikających z przepisów o minimalnym wynagrodzeniu. (Pensja minimalna w 2020 roku to 2600 zł brutto).
• Takie wypowiedzenie pracodawca musi Tobie wręczyć, by było skuteczne. Nie może on zmienić Twoich warunków pracy pod Twoją nieobecność, gdy jesteś na L4 czy na opiece.
• Wypowiedzenie jest skuteczne po upływie okresu wypowiedzenia. Zmienione warunki będą Ciebie obowiązywać w zależności od Twojego stażu pracy po 2 tygodniach (umowa o pracę poniżej 6 miesięcy), po 1 miesiącu (umowa od 6) lub po 3 miesiącach (umowa od 3 lat). Taki okres wypowiedzenia liczony jest od dnia wręczenia Ci wypowiedzenia.
• W przypadku umowy na czas nieokreślony powinno ono zawierać uzasadnienie i być poprzedzone konsultacją z organizacją związkową (w przypadku wypowiadania pracownikowi reprezentowanemu przez związek).
• Powinno ono zawierać pouczenie o prawie do odwołania się do sądu pracy.
• Pracodawca musi zastosować obiektywne kryteria doboru pracowników składając wypowiedzenie zmieniające. Nie może on Ciebie dyskryminować i np. wręczyć Ci wypowiedzenia, bo jesteś mamą, jednocześnie pozostawiając dotychczasowe warunki pracy mężczyźnie na takim samym stanowisku, z krótszym stażem pracy.
• Nie można wręczać wypowiedzenia poszczególnym pracownikom chronionym, np. pracownicom na urlopie macierzyńskim, ciężarnym.
• Pracodawca powinien pouczyć Ciebie o możliwości odmowy przyjęcia warunków zmienionych w terminie do połowy okresu wypowiedzenia. Ma obowiązek wyjaśnienia Tobie, że w przypadku, gdy nie złożysz oświadczenia o odmowie przyjęcia zmienionych warunków, to będzie znaczyło, że je przyjmujesz. Gdy pracodawca zapomniał o takim pouczeniu możesz odmówić przyjęcia zmienionych warunków do końca okresu wypowiedzenia.
• Twoje oświadczenie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia warunków zmienionych może nastąpić w sposób dowolny. Nie musi być na piśmie (choć taką formę rekomenduję).

Co zrobić, gdy nie odpowiada mi wypowiedzenie warunków pracy i płacy?

Gdy pracodawca wręczy Ci zmienione warunki pracy lub płacy, możesz do połowy upływu okresu wypowiedzenia odmówić ich przyjęcia. Gdy przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie odmówisz ich przyjęcia, to będzie oznaczało, że je przyjmujesz. Jeśli odmówisz przyjęcia zmienionych warunków, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Pracodawca musi Cię o tym pouczyć. W razie braku takiego pouczenia, możesz do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków.

Gdy takie wypowiedzenie jest obiektywnie dla Ciebie niekorzystne, a pracujesz w firmie, w której jest powyżej 20 pracowników, przysługuje Ci odprawa, jeśli nie zgodzisz się na wypowiedzenie warunków i umowa ulegnie rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia.

Czy pracodawca może zmniejszyć wynagrodzenie bez zmniejszenia etatu?

Tak. Kodeks Pracy nie nakłada na pracodawcę obowiązku obniżenia czasu pracy proporcjonalnie do obniżenia wynagrodzenia.

Czy pracodawca może zmniejszyć mi wynagrodzenie, gdy jestem na umowie zlecenie lub umowie o dzieło?

Na zasadzie tarczy antykryzysowej tak. Opisane przeze mnie powyżej zasady, tj. porozumienie dot. obniżenia etatu i wynagrodzenia dotyczą także zleceniobiorców oraz osób, które mają zawarte umowy o świadczenie usług lub o pracę nakładczą. Nie dotyczą umowy o dzieło i pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną. Nie obejmują osób na działalności gospodarczej.

Wypowiedzenie zmieniające natomiast wynika z Kodeksu Pracy, a więc dotyczy tylko pracowników na umowie o pracę.

Czy pracodawca może zmniejszyć mi etat i wynagrodzenie, gdy jestem w ciąży, na L4, na urlopie macierzyńskim lub na opiece?

To zależy na jakiej podstawie pracodawca redukuje etaty i wynagrodzenie.

Jeśli pracodawca działa na podstawie tzw. tarczy antykryzysowej i zawiera porozumienie z przedstawicielem pracowników, wtedy taka redukcja dotyczy także ciężarnych, pracowników na L4, na urlopie macierzyńskim, pracowników na opiece czy na świadczeniu postojowym. Wyjaśniłam powyżej, że taka zmiana jest wiążąca dla wszystkich pracowników z chwilą podpisania porozumienia.

Pracodawca nie może wręczyć Ci wypowiedzenia zmieniającego, gdy jesteś na opiece lub na zwolnieniu lekarskim. Jak już wyjaśniłam wcześniej, jesteś nieobecny w pracy, a w trakcie usprawiedliwionej nieobecności pracodawca nie może wręczyć wypowiedzenia zmieniającego. Może dopiero to uczynić Twoim powrocie do pracy.

Jeśli jesteś w ciąży albo korzystasz z urlopu macierzyńskiego pracodawca nie może skutecznie wręczyć Ci wypowiedzenia zmieniającego. Ma to zastosowanie odpowiednio także do pracownika-ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego.

Mamy niestety wyjątek – gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników i znajduje się np. w trudnej sytuacji ekonomicznej, może zmniejszyć Twój etat lub wynagrodzenie. Takie prawo przysługuje na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Ustawa ta zezwala pracodawcy na wypowiadanie dotychczasowych warunków pracy i płacy pracownicy w ciąży oraz pracownikowi w okresie urlopu macierzyńskiego. Jeżeli pracodawca obniży Ci wynagrodzenie, przysługuje Ci dodatek wyrównawczy. To różnica pomiędzy tym co miałaś dotychczas, a co masz po wypowiedzeniu. Przysługuje on do końca okresu ochronnego, czyli do końca trwania urlopu macierzyńskiego.

Gdy nie przyjmiesz wypowiedzenia warunków pracy i płacy, umowa o pracę ulegnie rozwiązaniu z upływem okresu  wypowiedzenia.

Jestem na urlopie macierzyńskim (rodzicielskim), czy zmniejszenie mojego wynagrodzenia wpłynie na wysokość mojego zasiłku?

Nie. Jeśli jesteś na urlopie macierzyńskim, takie wypowiedzenie nie wpłynie na wysokość Twojego zasiłku macierzyńskiego. Jego wymiar jest naliczany za okres 12 miesięcy przed porodem.

Pracodawca zawarł porozumienie o zmniejszeniu etatu i wynagrodzenia, gdy jestem na opiece nad dzieckiem. Czy zmiana ta wpłynie na wysokość mojego dodatkowego zasiłku opiekuńczego?

Zasiłek opiekuńczy, który otrzymujesz, wynosi 80% podstawy wymiaru składek. Nie jest liczony od Twojego aktualnego wynagrodzenia. Jest to średnie wynagrodzenie za 12 miesięcy wstecz przed korzystaniem z opieki. Dlatego, jeśli otrzymałaś informację o obniżeniu wymiaru czasu pracy i płacy w kwietniu, przebywając na opiece w kwietniu, przy zasiłku bierze się pod uwagę kwotę Twojego wynagrodzenia za okres marzec 2019 do marca 2020.

Obniżenie wynagrodzenia może mieć wpływ na wysokość podstawy wymiaru zasiłków. Tylko u tych pracowników, u których ta zmiana wystąpi w miesiącu powstania niezdolności lub w okresie poprzedzającym.

Czy pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę powołując się na złą sytuację firmy w związku z koronawirusem?

Jeśli masz zatrudnienie na czas określony – może i nie musi podawać przyczyny wypowiedzenia. Pracodawca musi natomiast zachować właściwy okres wypowiedzenia.

Jeśli masz zatrudnienie na czas nieokreślony – pracodawca musi w wypowiedzeniu wskazać przyczynę zwolnienia. W przypadku takich umów może Ciebie zwolnić, gdy likwiduje Twoje stanowisko pracy. Musi jednak faktycznie zmniejszać zatrudnienie z powodów negatywnych skutków powołując się na epidemię koronawirusa. I musi kierować się obiektywną przesłanką, zwalniając akurat Ciebie (np. masz najmniejsze doświadczenie lub najmniejszy staż pracy w firmie). Jeśli pracujesz w firmie, która finansowo nie odczuwa skutków negatywnych koronawirusa (np. w sprzedajecie płyny do dezynfekcji), a szef wręcza Ci wypowiedzenie, trudno będzie mu udowodnić, że zlikwidował Twoje stanowisko pracy ze względu na sytuację ekonomiczną firmy. W takim wypadku przysługuje Ci odwołanie do sądu pracy i przywrócenie do pracy lub odszkodowanie.

Pracodawca może też zwalniać grupowo ze względów ekonomicznych (np. spadek przychodów firmy), ale tylko gdy zatrudnia co najmniej 20 pracowników.

Gdy w Twojej firmie pracuje co najmniej 20 pracowników, a pracodawca Ciebie zwalnia z powodu sytuacji wywołanej koronawirusem, przysługuje Ci odprawa pieniężna.

Czy pracodawca może mnie zwolnić, gdy przebywam na opiece nad dzieckiem i pobieram dodatkowy zasiłek opiekuńczy lub gdy jestem na zwolnieniu lekarskim?

Nie.

Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.

art. 41 Kodeksu Pracy

Do takich nieobecności zalicza się nie tylko opieka na dziecko, ale również L4 czy urlop wypoczynkowy.

Pracodawca może wręczyć Ci wypowiedzenie dopiero, gdy wrócisz do pracy. Dopiero dnia powrotu rozpoczyna się bieg okresu wypowiedzenia.

Czy pracodawca może mnie zwolnić, gdy jestem w ciąży lub przebywam na urlopie macierzyńskim?

Co do zasady nie.

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.

Art. 177 § 1 Kodeksu pracy

W okresie ochronnym, czyli od pierwszego dnia ciąży do ostatniego dnia urlopu macierzyńskiego (poza wskazanymi wyjątkami) pracodawca nie może złożyć pracownicy wypowiedzenia. Ma to zastosowanie odpowiednio także do pracownika-ojca wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego.

Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę, gdy korzystasz z urlopu macierzyńskiego tylko z przyczyn przez Ciebie zawinionych. Np. w sytuacji gdy pracownica ciężko naruszyła podstawowe obowiązki pracownicze lub w czasie trwania umowy o pracę popełniła przestępstwo, które uniemożliwia jej dalsze zatrudnianie na dotychczasowym stanowisku.

Czy jestem chroniona w ciąży lub na urlopie macierzyńskim przed zwolnieniem, gdy mój pracodawca ogłasza upadłość?

Wypowiedzenie umowy o pracę jest także możliwe również w przypadku ogłoszenia przez pracodawcę upadłości lub likwidacji zakładu pracy. W takim przypadku dalsze zatrudnianie pracownika na dotychczasowym stanowisku nie jest możliwe.

Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia z ZUS. Gdy do dnia porodu jesteś zdolna do pracy, za ten okres będzie przysługiwał Ci z ZUS zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego (100% podstawy wymiaru). Po porodzie otrzymasz zasiłek macierzyński w wysokości 100%, chyba że zawnioskujesz od razu o zasiłek za cały rok. Wtedy otrzymasz przez cały rok urlopu 80% zasiłku.

Koniecznie pilnuj tego, by w świadectwie pracy znajdowała się informacja o rozwiązaniu umowy z powodu likwidacji pracodawcy. Będzie to konieczne do otrzymania zasiłku z ZUS.

Czy pracodawca może zastosować skrócony dobowy lub tygodniowy odpoczynek do kobiet w ciąży lub mam dzieci o lat 4? A co z pracą w godzinach nadliczbowych?

Przepisy tarczy przewidują możliwość skrócenia odpoczynku dobowego oraz tygodniowego (odpowiednio do 8 oraz 32 godzin). Pracodawca nie może zastosować skrócenia odpoczynku dobowego wobec pracownicy w ciąży ani do mam dzieci do lat 4. Nie mogą bowiem świadczyć pracy w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej.

Pracownica w ciąży lub opiekująca się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie może pracować w ciągu dnia dłużej niż 8 godzin – chyba że sama wyrazi na to zgodę.

Czy pracodawca może mnie zwolnić lub zmniejszyć mi etat, gdy przebywam na obniżonym wymiarze czasu pracy po urlopie macierzyńskim (tzw. 7/8 etatu)?

O obniżonym wymiarze czasu pracy po powrocie z urlopu macierzyńskiego pisałam tu. Zasadą jest, że chroni on mamę przed zwolnieniem przez okres maksymalnie 12 miesięcy.

Na pewno możesz otrzymać wypowiedzenie nawet pracując w niższym wymiarze, gdy pracodawca ogłasza upadłość lub gdy zachodzi podstawa do rozwiązania z Tobą umowy dyscyplinarnie. Likwidacja musi dotyczyć całości firmy a nie tylko części.

Gdy w Twojej firmie pracuje co najmniej 20 osób, pracodawca także może dokonać takiego zwolnienia. Może to uczynić np. gdy zwalnia grupowo, ponieważ ma trudną sytuację ekonomiczną. Może też Ciebie zwolnić, gdy zwalnia indywidualnie, a organizacja związkowa nie wyrazi sprzeciwu co do Twojego zwolnienia.

Jeśli chodzi o opisane przeze mnie wypowiedzenie zmieniające na podstawie kodeksu pracy – pracodawca nie może obniżyć Tobie etatu i wynagrodzenia w okresie ochronnym. Na podstawie tarczy gdy działa, wydaje się, że już tak.

Czy podpisać porozumienie o rozwiązaniu umowy o pracę, gdy pracodawca tego żąda?

Nie rekomenduję takiego działania. Jak podpiszesz porozumienie, to umowa ulegnie rozwiązaniu w dniu wynikającym z porozumienia. Co najbardziej istotne – w takiej sytuacji nie będzie mógł przez okres 6 miesięcy od daty rozwiązania umowy pobierać zasiłku dla bezrobotnych.

Jeśli pracodawca zaproponuje w takim porozumieniu niekorzystne dla Ciebie zapisy, np. że strony rozliczyły się w całości, możesz utracić prawo do np. ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, odprawę czy okres wypowiedzenia.

Czy szef może zwolnić mnie dyscyplinarnie, gdy nie podpiszę porozumienia?

Gdy nie zgodzisz się na tak zmianę, szef nie może zwolnić Ciebie dyscyplinarnie. Pracodawca może zwolnić Ciebie z zachowaniem okresów wypowiedzenia – w trybie przewidziany w Kodeksie pracy.

Czy pracodawca może wysłać mnie na urlop bezpłatny?

Nie może.

Zgodnie z art. 174 Kodeksu pracy, pracodawca nie może wysłać pracownika na urlop bezpłatny. To pracownik może złożyć takie wniosek, a szef może go zaakceptować lub nie.

Czy pracodawca może mnie zmusić do wykorzystania zaległego urlopu wypoczynkowego?

Tylko jeżeli masz niewykorzystany urlop wypoczynkowy za rok 2018. Za lata 2019 możesz wykorzystać urlop do 30 września 2020 roku.

Urlopu niewykorzystanego (…) należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego.

Art. 168 Kodeksu pracy

Pracodawca może nakazać Ci wykorzystać urlop wypoczynkowy, gdy jesteś na wypowiedzeniu lub gdy zbliża się 30 września.

Czy pracodawca może zwolnić mnie przez telefon lub e-mailem?

Wypowiedzenie umowy o pracę musi być w formie pisemne (lub z elektronicznym podpisem kwalifikowanym). Wypowiedzenie ustne, telefoniczne traktuje się jako bezskuteczne.

Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.

Art. 30 par. 3 Kodeksu pracy

Jeśli chodzi o e-mail, na pewno możesz dostać takie wypowiedzenie, gdy pracodawca opatrzy je elektronicznym podpisem kwalifikowanym. Jest on traktowany jako podpis własnoręczny.

Jeśli dostaniesz wypowiedzenie zwykłym e-mailem, będzie ono uważane za skuteczne, natomiast niezgodne z prawem. Gdy nie odwołasz się do sądu, to wypowiedzenie będzie uznane za skutecznie wręczone. Twój stosunek pracy wygaśnie. Jeśli odwołasz się do sądu, będzie przysługiwać roszczenie o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, o przywrócenie do pracy i alternatywnie o odszkodowanie.

Sposób odwołania do sądu wyjaśniłam poniżej. W tym przypadku termin biegnie od dnia otrzymania wiadomości e-mail.

Czy pracodawca może mi zlecić wykonanie innej pracy?

Tak, pod pewnymi warunkami.

Pracodawca ma prawo powierzyć pracownikowi na czas nieprzekraczający 3 miesięcy wykonywanie innej pracy. Powinien wykazać, że po jego stronie istnieją uzasadnione bądź szczególne potrzeby. Pracownik musi się z taką zmianą pogodzić.

Taka sytuacja nie może spowodować obniżenia wynagrodzenia i musi odpowiadać kwalifikacjom pracownika.

Co, gdy pracodawca nie płaci za mnie składek? Czy jak jestem w ciąży, to dostanę po porodzie zasiłek?

Możesz w kadrach zapytać się czy pracodawca odprowadza za Ciebie składki. Samodzielnie możesz też sprawdzić czy masz opłacane składki przez Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS.

Nieopłacenie składek ZUS przez firmę nie wpływa na wypłatę zasiłku chorobowego czy macierzyńskiego. Otrzymasz taki zasiłek, jeśli faktycznie pracowałeś.

Co zrobić, gdy pracodawca wypowie umowę niezgodnie z prawem?

Wobec tak jawnego naruszenia prawa przez pracodawcę, masz prawo do złożenia pozwu do sądu pracy. W terminie 21 dni od wręczenia wypowiedzenia musisz złożyć pozew dotyczący roszczenia o przywrócenie do pracy w związku z niezgodnym z prawem rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Wnosząc pozew nie musisz uiszczać żadnych opłat sądowych.