Czy można pracować na urlopie macierzyńskim?

Niektóre mamy, gdy urodzą dziecko i przebywają na urlopie macierzyńskim rozważają powrót do pracy lub chcą dorobić sobie do zasiłku macierzyńskiego. Kobiety zastanawiają się, czy mogą podjąć taką dodatkową pracę, ale nie wiedzą czy nie stracą wówczas zasiłku macierzyńskiego. Czy można pracować na urlopie macierzyńskim? Czy to zgodne z prawem? Jeśli tak, to czy można podjąć pracę na urlopie macierzyńskim i nie stracić zasiłku?

Zasiłek macierzyński na urlopie macierzyńskim

Zacznijmy od tego, że powszechnie po porodzie, gdy mamy przerwę od pracy i sprawujemy opiekę nad dzieckiem, mówimy że jesteśmy na rocznym urlopie macierzyńskim. To błąd, ponieważ tak naprawdę, zgodnie z prawem, najpierw korzystamy z obowiązkowego urlopu macierzyńskiego przez 20 tygodni (urodzenie 1 dziecka), 31 tygodni (2 dzieci), 33 tygodnie (3 dzieci), 35 tygodni (4 dzieci), 37 (5 i więcej dzieci). Następnie korzystamy z dobrowolnego urlopu rodzicielskiego, który przy jednym dziecku trwa 32 tygodnie. W sumie przy jednym dziecku przysługuje mamie 52 tygodni, czyli rok, urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

W dzisiejszym wpisie skupię się tylko i wyłącznie na urlopie macierzyńskim. Prawa do pracy na urlopie rodzicielskim opiszę w innym wpisie.

O tym, jak obliczysz zasiłek macierzyński i w jakim wymiarze przysługuje napisałam inny wpis, który przeczytasz tutaj. Wpis ten opisuje też możliwości wykorzystania zasiłku i jaką kwotę możesz uzyskać w zależności od tego, na którą możliwość się zdecydujesz.

Czy urlop macierzyński jest obowiązkowy?

Urlop macierzyński jest obowiązkowy i co do zasady rozpoczyna się z chwilą urodzenia dziecka. Oczywiście mamy w prawie wyjątki od tej zasady, na przykład w sytuacji poronienia lub śmierci dziecka po porodzie. Na ten temat poświęcę jednak odrębny wpis.

Pamiętaj, że urlop macierzyński służy zebraniu sił przez mamę po porodzie oraz służy opiece nad dzieckiem. I to jest jego główny cel. Dlatego ustawodawca wprowadził obowiązek wykorzystania takiego urlopu przez mamę przez 14 tygodni po porodzie.

Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli: 1) pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko; 2) przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.

Art 180 § 4 ustawy – Kodeks Pracy

Mama nie może zatem skrócić 14 tygodniowego urlopu macierzyńskiego. Może ona skrócić swój urlop o 6 tygodni, pod warunkiem, że ojciec dziecka wykorzysta pozostałe 6 tygodni. Mama może również wykorzystać maksymalnie 6 tygodni urlopu przed porodem, w celu ochrony swojego zdrowia.

Czy na urlopie macierzyńskim mogę zatem wrócić do pracy?

Prawo pracy nie zabrania nigdzie wprost pracy na urlopie macierzyńskim. Nie możesz jednak wrócić do pracy do swojego dotychczasowego pracodawcy na to samo stanowisko.

Przez okres urlopu macierzyńskiego, tj. 20 tygodni, nie możesz wrócić do pracy do dotychczasowego pracodawcy. Nie możesz też zawrzeć z nim dodatkowej umowy, np. zlecenie i wykonywać dotychczasowej pracy – tej samej co wcześniej. Do swojego pracodawcy możesz wrócić dopiero po zakończeniu swojego urlopu macierzyńskiego.

Możesz wrócić do pracy wcześniej, to jest po 14 tygodniach od dnia urodzenia się dziecka, wówczas gdy ojciec dziecka przejmie opiekę nad nim przez kolejne 6 tygodni. Gdy wykorzystałaś część urlopu przed porodem – wówczas ojciec dziecka bierze proporcjonalnie mniejszy urlop. Ojciec dziecka musi zrezygnować z pracy na rzecz opieki nad Waszym dzieckiem. Musi on wziąć wolne w pracy lub nie pracować w ramach swojej działalności gospodarczej ani nie podejmować w tym czasie innej działalności zarobkowej.

Czy w takim razie mama może zawrzeć z dotychczasowym pracodawcą inną umowę?

Prawo tego nie zabrania. Pod warunkiem jednak, że po pierwsze będzie to inna umowa cywilnoprawna, na przykład umowa o dzieło czy umowa zlecenie. Możesz też otworzyć działalność gospodarczą i wystawiać dotychczasowemu pracodawcy fakturę. Natomiast ważne jest to, że w tym czasie zakres Twoich obowiązków na nowej umowie nie może pokrywać się z tym, co dotychczas robiłaś u pracodawcy na podstawie umowy o pracę. Jeśli na przykład prowadziłaś u pracodawcy działalność księgową, nie możesz teraz robić tego samego w ramach nowej umowy. Możesz świadczyć usługi na przykład konsultingowe, prawnicze, marketingowe, itp.

Pracodawca nie może wyrazić zgody na skrócenie Twojego urlopu. Gdy tak zrobi lub gdy zawrze z Tobą umowę cywilnoprawną i będziesz wykonywała to samo, co na umowie o pracę, narusza prawo pracy i naraża siebie na karę grzywny.

Czy mama może zawrzeć umowę z innym podmiotem niż pracodawca w okresie urlopu macierzyńskiego?

Prawo tego nie zabrania.

Państwowa Inspekcja Pracy również dopuszcza możliwość pracy u innego pracodawcy w trakcie urlopu macierzyńskiego.

Ustawodawca nie tylko nie zabrania podejmowania pracy u innego pracodawcy w trakcie korzystania z urlopu macierzyńskiego bądź urlopu rodzicielskiego, ale również nie uzależnia takiej możliwości od wysokości wymiaru czasu pracy, jak ma to miejsce w przypadku łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. 

Państwowa Inspekcja Pracy, www.pip.gov.pl

Powyższe oznacza, że możesz po porodzie zawrzeć umowę zlecenie, umowę o dzieło, możesz prowadzić działalność gospodarczą i wystawiać faktury. Możesz zawrzeć dowolną umowę, nie tylko umowę o pracę z innym pracodawcą. Pamiętaj jednak o tym, że prowadząc na przykład działalność gospodarczą czy zawierając umowę z innym podmiotem musisz zapłacić podatek zdrowotny.

Co ważne, gdy podejmiesz pracę na rzecz innego pracodawcy czy zleceniodawca, Twój zasiłek macierzyński nie ulegnie zmniejszeniu.

Czy muszę informować dotychczasowego pracodawcę o tym, że pracuję dodatkowo gdzie indziej u innego pracodawcy w czasie urlopu macierzyńskiego?

Nie. Chyba, że wewnętrzne regulacje u pracodawcy tego wymagają.

Czy jeśli podejmę dodatkową pracę, to mój zasiłek się zmniejszy?

Nie. Jeśli jesteś na urlopie macierzyńskim i pobierasz zasiłek macierzyński i na przykład pracujesz na umowie zlecenie, to Twoim tytułem do ubezpieczeń jest cały czas Twój zasiłek. Twój zasiłek nie ulegnie zmniejszeniu. Twój nowy pracodawca czy zleceniodawca nie będzie odprowadzał od tej drugiej umowy składek pełnych. Jeśli będziesz prowadzisz działalność gospodarczą, również nie odprowadzasz pełnych składek do ZUS. Natomiast, musisz opłacić dodatkowo do ZUS składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Możesz również na własne życzenie przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalno-rentowych.