Czy przedszkole może podwyższyć czesne?

W związku z rodzinnym kapitałem opiekuńczym, 1000+, 500+ i 400+ wiele placówek zdecydowało się na jednostronne podwyższenie czesnego rodzicom w ciągu roku. Docierają do mnie informacje, że placówki często informują rodzica o tym, że od kolejnego miesiąca czesne będzie wyższe. Dyrektorzy wręczają rodzicowi aneks do podpisania lub wystawiają rachunek z wyższym czesnym. Czy mają do tego prawo? Czy przedszkole może podwyższyć czesne w ciągu roku? Co ze żłobkami i klubami malucha? Kiedy placówka może podwyższyć czesne? Czy musisz podpisać aneks i płacić wyższe czesne?

Czy przedszkole może podwyższyć czesne?

Tak, może, ale nie zawsze.

Przede wszystkim, muszą istnieć podstawy prawne uprawniające placówkę do takiego ruchu. Co do zasady to umowa lub statut powinny określać jak wysokie czesne płaci rodzic lub opiekun za dziecko. Jeśli rodzic i placówka zawarli umowę na przykład na rok przedszkolny 2021/2022, tj. do sierpnia 2022 roku, to taka umowa obowiązuje obie strony i placówka nie może jej dowolnie jednostronnie zmieniać, jeśli umowa nie daje jej takiego uprawnienia. To znaczy, że jeśli placówka chce zmienić umowę podwyższając czesne, ma do tego prawo, ale wtedy, gdy w umowie lub w statucie takie uprawnienie zostało przewidziane. Gdy umowa nie przewiduje takiego uprawnienia, wyższe czesne może być wprowadzone dopier

Co to oznacza?

Gdy umowa milczy na temat możliwości podnoszenia cen, przedszkole nie może jednostronnie podnieść cen. Nie może też żądać od rodzica podpisania aneksu i nie może wystawić rachunek na podwyższoną kwotę.

W takiej sytuacji rodzic ma pełne prawo do tego, żeby płacić czesne w wysokości wynikającej z umowy do końca trwania umowy. Jeśli umowa trwa do sierpnia 2022 roku, do tego czasu rodzic powinien płacić czesne określone w umowie. Placówka może przedłożyć do podpisania nową umowę, z wyższym czesnym, ale dopiero na nowy rok przedszkolny, np. od września 2022 roku. Masz pełne prawo, żeby odmówić podpisania aneksu, który dotyczy okresu, na który masz zawartą już umowę. Umowa obowiązuje obie jej strony.

Co, jeśli umowa pozwala na podwyższenie czesnego?

Przedszkole lub żłobek mogą podwyższyć czesne, jeśli zastrzegły sobie taką możliwość w umowie lub w statucie.

Zazwyczaj, w umowach znajduje się takie prawo, gdy w trakcie trwania umowy nie dało się przewidzieć zmiany stosunków gospodarczych. Umowa często wskazuje, przedszkole ma prawo do jej jednostronnej zmiany z uwagi na inflację, nadzwyczajny wzrost cen i usług czy wzrost opłat. Umowa powinna wskazywać na prawo do jej zmiany z uzasadnionych przyczyn. Rodzic powinien mieć również możliwość odstąpienia od umowy, gdy nie zgodzi się na podwyżkę ceny.

Przeczytaj zatem umowę i statut. Jeśli placówka przewidziała w nich podwyższenie czesnego, musisz ustalić, czy podmiot postępuje zgodnie z umową. Gdy umowa przewiduje, że podwyżka może być jeden raz w roku przedszkolnym, placówka nie może podwyższać czesnego częściej. Jeśli w umowie wpisano, że czesne może być podwyższone o wskaźnik inflacyjny, możesz sprawdzić, o jaki procent nastąpiło podwyższenie ceny. Gdy umowa przewiduje 2 miesięczny termin na podwyżkę czesnego, placówka nie może podwyższyć go wcześniej. Podwyższenie czesnego zgodnie z umową i statutem jest możliwe.

Gdy placówka podwyższyła czesne na przykład o 400 złotych i wskazuje, że to wynika z wzrostu cen, można domagać się przedstawienia kalkulacji kosztów. Placówka powinna uzasadnić wzrost kosztów. I te koszty powinny wzrosnąć w odniesieniu do kosztów, które obowiązywały w dniu podpisania umowy. To znaczy, że gdy rodzic podpisał umowę we wrześniu 2021 roku na kwotę 500 złotych, a w styczniu 2022 roku otrzymał informację o wzroście 250 złotych, placówka powinna wykazać, że koszty utrzymania, inflacja, uzasadniają 50% podwyższenie czesnego.

Kiedy przedszkole lub żłobek nie mogą podwyższyć czesnego?

Tak jak wspomniałam, gdy umowa lub statut tego nie przewiduje.

Kiedy jeszcze?

Nawet jeśli w umowie znajdą się zapisy umowne, które uprawniają placówkę do jednostronnej podwyżki czesnego, czasami takie zapisy mogą zostać uznane za tzw. niedozwolone klauzule umowne.

Przedszkole lub żłobek muszą działać w granicach prawa. Nie mogą stosować tzw. klauzul abuzywnych. To klauzule niedozwolone, czyli naruszające interesy rodziców będących konsumentami. Więcej o klauzulach abuzywnych i o zapisach umownych, których placówki nie mogą stosować w swoich umowach przeczytasz w tym wpisie.

Zapisy naruszające przepisy prawa mogą zostać uznane za tzw. ”niedozwolone klauzule umowne”.

W razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności:

(…)uprawniają kontrahenta konsumenta do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w tej umowie;

(…) przewidują uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy;

Art.  385³ ust. 10 i 20 Kodeksu cywilnego

Kiedy przedszkole stosuje klauzule niedozwolone przy podwyższeniu cen?

Jeśli umowa mówi o tym, że możliwe będzie podwyższenie ceny np. jeden raz w ciągu roku, to powinna przyznawać także rodzicom, prawo do odstąpienia od umowy w przypadku podwyższenia cen. Ponadto, nie może przyznawać takiego uprawnienia według bez uzasadnienia. Musi to być uzasadniona zmiana umowy podwyższająca cenę. Konsument musi mieć poczucie bezpieczeństwa co do stałości określonych opłat.

Przykładowo, niedozwolone są następujące zapisy:

• Placówka zastrzega sobie możliwość zmiany wysokości czesnego w trakcie roku przedszkolnego;
• Wysokość opłaty będzie ulegać zmianie w zależności od cen produktów żywnościowych;
• Wysokość czesnego może być zmieniona w przypadku wzrostu kosztów utrzymania przedszkola, jednak nie częściej niż 1 raz i nie więcej niż o 20% w okresie obowiązywania umowy.

Przedszkole działa bezprawnie, gdy wpisało do umowy uprawnienie do zmiany umowy z uwagi na wzrost cen, a nie przyznało rodzicowi uprawnienia do odstąpienia od umowy albo gdy nie wskazało, kiedy może podwyższyć czesne. Zdanie w umowie: „przedszkole zastrzega sobie prawo do zmiany wysokości czesnego”, bez uzasadnienia kiedy taka zmiana może nastąpić, jest klauzulą niedozwoloną.

Co zrobić, gdy przedszkole bezprawnie podwyższa cenę?

Jeśli przedszkole podwyższyło cenę, mimo tego, że umowa nie przewiduje możliwości wzrostu cen, należy poinformować, że obowiązuje umowa podstawowa do końca okresu jej trwania. Rodzic może odmówić podpisania aneksu lub zapłaty wyższej ceny. Przedszkole nie może jednostronnie zmienić umowy. Placówka może podwyższyć cenę w umowie dotyczącej kolejnego roku przedszkolnego (jeśli masz umowę do końca obecnego roku).

Gdy umowa lub statut przewidują możliwość podwyższenia ceny, należy sprawdzić, czy wzrost czesnego odpowiada rzeczywistemu wzrostowi kosztów i cen. Można domagać się od placówki wykazania, że np. koszty i ceny wzrosły o procent, o który podwyższono czesne.

Jeśli placówka stosuje klauzule niedozwolone, można zwrócić się do rzecznika konsumentów czy do Prezesa UOKiK. Można także wytoczyć sprawę w Sądzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów danej placówce. Oczywiście wcześniej zachęcam do rozmowy z dyrekcją placówki, w celu wynegocjowania satysfakcjonującego obie strony rozwiązania. Zachęcam również do rozmowy, wzrost cen jest to kwestia bezdyskusyjną. Z całą pewnością placówka powinna podwyższyć opłaty o rzeczywiście zwiększone koszty, a nie automatycznie o kwotę przyznaną rodzicom w ramach rodzinnego kapitału opiekuńczego.