Czy żłobek może dawać pierwszeństwo przyjęcia dzieciom zaszczepionym?

Czy żłobek może przyjmować w pierwszej kolejności zaszczepione dzieci? Czy dzieci nie poddane obowiązkowym szczepieniom ochronnym nie korzystające z pierwszeństwa w przyjęciu do placówki są dyskryminowane?

Postaram się odpowiedzieć na te pytania w poniższym wpisie.

Jakie przepisy regulują zasady przyjęcia dziecka do żłobka?

Ustawa z dnia 4 lutego 2011 roku o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 nakłada obowiązek na podmiot, który stworzył żłobek lub klub dziecięcy do ustalenia jego statutu.

W przypadku placówek publicznych, żłobek lub klub dziecięcy tworzy gmina. Zatem to gmina uchwala statut na podstawie uchwały, regulując zasady przyjęć dzieci do żłobka.

Gminy podejmując uchwały muszą działać na podstawie i w granicy prawa. Wspomniana ustawa o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (art. 11) określa co w takim statucie „w szczególności” musi się znaleźć.

Czy statut reguluje kwestię szczepień?

Statut musi zawierać w szczególności:

• nazwę i miejsce prowadzenia placówki;
• cele i zadania oraz sposób ich realizacji;
• warunki przyjmowania dzieci (preferencyjnie traktowane są dzieci z rodzin wielodzietnych lub niepełnosprawne);
• warunki przyjmowania innych dzieci pod nieobecność dziecka;
• zasady ustalania opłat za pobyt i wyżywienie pod nieobecność dziecka;
• zasady udziału rodziców w zajęciach.

Skoro ustawodawca w „w szczególności„, gmina lub podmiot prywatny mają pełne prawo do wprowadzenia do statutu także innych treści. Jedynym warunkiem jest to, by te treści mieściły się w granicach prawa. To oznacza, że gminy i podmioty prywatne ustalają swoje własne kryteria przyjęcia dzieci do żłobków. Kryteria rekrutacyjne mogą się różnić nawet w sąsiadujących gminach. Dlatego część gmin zdecydowała się wprowadzić warunek posiadania przez dzieci przyjmowane do żłobków szczepień zgodnie z kartą szczepień.

Czy domaganie się zaświadczenia o szczepieniu to działanie zgodne z prawem?

Jak wspomniałam powyżej, żłobek nie może domagać się od rodziców informacji, które nie mają oparcia w prawie. Co z informacją o tym, czy dziecko jest zaszczepione? Czy mamy jakąś podstawę w polskim prawie, z którego może wynikać taki wymóg?

W ustawie żłobkowej mamy taki zapis:

Rodzic ubiegający się o objęcie dziecka opieką w żłobku lub klubie dziecięcym albo przez dziennego opiekuna przedstawia, w formie oświadczenia lub zaświadczenia (…) dane o stanie zdrowia, stosowanej diecie i rozwoju psychofizycznym dziecka.

Art. 3a ust. 1 Ustawy z dnia 4 lutego 2011 roku o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3

Na pewno zatem, skoro żłobek domaga się informacji o przebytych szczepieniach, dając więcej punktów dzieciom zaszczepionym, jest to kryterium wynikające z przepisów prawa.

Czy dziecko może mieć pierwszeństwo przyjęcia do żłobka, dlatego że zostało zaszczepione?

Coraz więcej gmin wskazuje jako kryterium przyjmowania dzieci do żłobka złożenie przez rodzica oświadczenia o komplecie szczepień obowiązkowych dziecka. Gmina uznaje, że są to wspomniane w ustawie dane o stanie zdrowia. W uchwałach gmin można znaleźć zapisy nakładające na rodzica obowiązek przedłożenia kserokopii aktualnej karty szczepień dziecka, w której posiada obowiązkowe szczepienia ochronne, zgodne z aktualnym programem szczepień ochronnych.

Gdy rodzic przedłoży takie zaświadczenie, jego dzieci otrzymują dodatkowe punkty rekrutacyjne za przedłożone oświadczenie.

W przypadku żłobków czy klubów prywatnych wydaje się, że to oczywiste że podmiot prywatny sam ustala zasady przyjęcia.

Jakie argumenty podnoszą przeciwnicy?

Przeciwnicy argumentują, że wprowadzenie przepisów, które przyznają pierwszeństwo w rekrutacji dzieciom zaszczepionym, jest ograniczeniem konstytucyjnego prawa równego dostępu do nauki.

Ich zdaniem, zaskarżony przepis godzi również w zasadę równości wobec prawa i zakaz dyskryminacji, wynikające z art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji RP. Ich zdaniem ustalenie przez gminę przedłożenia zaświadczenia o szczepieniach jako warunku przyjęcia dziecka do żłobka, dyskryminuje dzieci niepoddane szczepieniom ochronnym.

Przeciwnicy uważają, że takie rozwiązanie to obejście prawa. Przedłożenie wymogu złożenia karty szczepień ma ich zdaniem dyskryminować antyszczepionkowców, a nie służy rekrutacji.

Przeciwnicy zarzucają też, że gminy nadużywają prawo, twierdząc, że informacje o szczepieniach to informacje o „danych o stanie zdrowia”. Napisałam o tym wcześniej, że takich informacji o danych zdrowia może domagać się żłobek przy rekrutacji. Jednak zdaniem oponentów, obowiązek podania danych o stanie zdrowia dotyczy danych, tj. choroby i uczulenia. Uważają oni, że takimi danymi nie są informacje o odbytych szczepieniach ochronnych.

Czy przedszkole lub żłobek mogą przyznawać pierwszeństwo przyjęcia dzieciom szczepionym?

Tak, gmina może preferować dzieci szczepione przy przyznawaniu im dodatkowych punktów rekrutacyjnych przy przyjęciu do placówki.

Informacja o poddaniu dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym może być wymagana przez żłobek jako, kryterium rekrutacji.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 23 września 2019 r. I SA/Ol 493/19

Dlaczego żłobek może przyjąć takie kryterium?

Zgodnie z ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, mieszkańcy RP, mają obowiązek poddawania się szczepieniom ochronnym zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych. W przypadku dziecka, obowiązek za wypełnienie tego obowiązku spoczywa na rodzicu.

Osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się (…)szczepieniom ochronnym.

art. 5 pkt 1 lit. b oraz art. 17 Ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

Gdy gmina uzna, że konieczne jest złożenie takie zaświadczenia o szczepieniach, nie można uznać, że jest to kryterium dyskryminującym dzieci, których rodzice nie złożyli stosownego oświadczenia. A to dlatego, że każdy ma obowiązek szczepić dziecko. Decyzja o nieszczepieniu dziecka to wybór rodziców sprzeczny z prawem.Tutaj nie ma mowy o dyskryminacji, skoro każdy powinien szczepić.

Również sądy orzekają podobnie:

Wprowadzenie oświadczenia o poddaniu dziecka obowiązkowym szczepieniom, jako kryterium dostępu do publicznego przedszkola, nie jest dyskryminujące dla dzieci, których rodzice nie złożyli stosownego oświadczenia.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 23 września 2019 r., sygn. akt II SA/Ol 493/19

Nie ma zatem mowy o faworyzowaniu rodziców, którzy szczepią. Tu nie chodzi o dyskryminację czy faworyzowanie, ale o przestrzeganie prawa.

Osoby odmawiające poddania się szczepieniu same się różnicują i nie mogą wymagać by były traktowane na równi z tymi, którzy przestrzegają obowiązków ustawowych i pozostałych wymogów konstytucji. Nie mogą też zarzucać, że są dyskryminowane a przestrzegające obowiązków faworyzowane. W takiej sytuacji zróżnicowanie jest uzasadnione, gdyż wynika z Konstytucji oraz ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 6 sierpnia 2019 r. , II SA/Gl 489/19

Czy wymaganie przedłożenia informacji o szczepieniu narusza prawo do prywatności i przepisy RODO?

Niektórzy zastanawiają się, czy domaganie się informacji o szczepieniach, nie stanowi naruszenia przyznanej Konstytucją RP zasady ochrony prywatności i RODO. Przecież dane o szczepieniach to dane wrażliwe, a przy ich przekazaniu dochodzi do przetwarzania danych osobowych.

Jak już wyżej wyjaśniłam, ludzie przebywający na terenie RP muszą się szczepić. Realizowanie obowiązku szczepień to „korzystania z usług opieki zdrowotnej”. Ponadto, wykonywanie szczepień ochronnych jest w wymienione wprost (w ustawie z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych) jako świadczenie opieki zdrowotnej, podejmowane na rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego wykrywania chorób.

Jeśli chodzi o RODO, to zgodnie z jego art. 6, cel przetwarzania danych musi być określać prawo Unii lub prawo państwa członkowskiego, któremu podlega administrator. Poza tym przetwarzanie danych może być wykonywane dla interesu publicznego. W przypadku szczepień takim interesem publicznym jest ochrona zdrowia publicznego.

Jak wynika z ustawy żłobkowej, żłobki, kluby dziecięce przetwarzają dane, o stanie zdrowia, wyłącznie w związku z rekrutacją oraz w zakresie i w celu zapewnienia dziecku prawidłowej opieki. To oznacza realizację interesu publicznego.

Co w sytuacji, gdy rodzic chce szczepić, ale nie może z uwagi na stan zdrowia dziecka?

Najczęściej gminy w takiej sytuacji w uchwałach wprowadzają zapis, że w przypadku przeciwwskazań do szczepień zgodnie z programem szczepień ochronnych należy przedłożyć zaświadczenie od lekarza pediatry.

Wtedy, dzieci, które mają potwierdzone stosownym dokumentem przeciwwskazania medyczne do wykonania szczepień, traktowane są w rekrutacji jak dzieci zaszczepione.

Podsumowanie

1. Gmina może określić kryteria przyjęcia dziecka do żłobka uchwałą.
2. Jeśli chcesz ustalić jakie są kryteria przyjęcia dziecka w interesującej Cię placówce- zapytaj bezpośrednio u źródła. Przeczytaj statut lub uchwałę gminy, w której znajduje się interesujący Cię żłobek. Sprawdź, czy pierwszeństwo przyjęcia mają dzieci szczepione.
3. Dane dotyczące zdrowia obejmują również informacje o obowiązkowych szczepieniach ochronnych.
4. Dana gmina może podczas rekrutacji premiować dzieci, które otrzymały komplet szczepień.
5. Przetwarzanie danych o stanie zdrowia dziecka jest zgodne z RODO, bo służy rekrutacji i służy zapewnieniu dziecku prawidłowej opieki.
6. Niektóre gminy nie wymagają książeczki szczepień, ale tylko oświadczenia rodzica o szczepieniu.

Jakie jest Wasze zdanie na ten temat?