Co zrobić by nieślubne dziecko po narodzinach miało nazwisko ojca? Uznanie ojcostwa

Coraz częściej zdarza się, że dziecko rodzi się w rodzinie, w której mama i tata nie zawarli związku małżeńskiego. Biologiczni ojcowie dziwią się często, że po urodzeniu dziecko w szpitalu ma wpisane nazwisko mamy, a nie ojca. Zasadą jest, że jeżeli nie załatwisz pewnych formalności przed urodzeniem dziecka, będzie ono nosiło nazwisko mamy.

Nazwisko nie jest oczywiście kwestią najważniejszą. Jeśli nie załatwisz spraw związanych z uznaniem ojcostwa, będzie to powodowało dalej idące konsekwencje. Ojciec biologiczny nie będzie miał praw rodzicielskich do dziecka. Nie będzie mógł o nim decydować czy pozyskiwać informacji na jego temat. Dziecko z kolei nie będzie dziedziczyło po ojcu czy nie będzie mogło otrzymywać od niego alimentów.

Czy dziecko może mieć nazwisko taty, gdy para żyje bez ślubu?

Tak. Taka konstrukcja prawna, która umożliwi rodzicowi korzystanie z pełni praw rodzicielskich, w tym również nadania dziecku nazwiska taty, nazywa się „uznanie ojcostwa„. Takie uznanie może być dokonane według wyboru przed (po poczęciu) lub po urodzeniu dziecka. Oczywiście tata musi chcieć uznać swoje ojcostwo.

Dalej opiszę czym różni się uznanie przed od uznania po narodzinach dziecka. Nie dokładaj sobie obowiązków po urodzeniu dziecka (których i tak będzie całe mnóstwo) i załatw te sprawy będąc jeszcze w ciąży. Wyjaśnię również, jak uregulować sytuację prawną tak, by dziecko od razu po porodzie miało nazwisko ojca.

Uznanie ojcostwa przed porodem

Jeżeli mama nie zawarła związku małżeńskiego z ojcem dziecka, jest w ciąży i chce uniknąć konieczności załatwiania formalności po urodzeniu, może załatwić sprawę będąc jeszcze w ciąży.

W takiej sytuacji przyszli rodzice muszą udać się do urzędu stanu cywilnego. Tam, w obecności kierownika USC, ojciec składa oświadczenie o uznaniu ojcostwa. Robi to w obecności mamy dziecka, która następnie potwierdza takie uznanie. Po dokonaniu formalności urzędnik stanu cywilnego wyda wam od razu dokument potwierdzający uznanie ojcostwa.

Gdy zamierzacie załatwić formalności w ten sposób, koniecznie zabierzcie ze sobą do urzędu dowody osobiste (lub paszporty). Zabierzcie też zaświadczenie lekarskie o tym, że kobieta jest w ciąży.

Jest jeszcze jedna możliwość. Przyszły tata może samodzielnie udać się do urzędu i złożyć oświadczenie o uznaniu dziecka. Ciężarna ma trzy miesiące (od dnia złożenia oświadczenia przez ojca) na stawienie się w urzędzie i potwierdzenie takiego uznania. Gdy tego nie uczyni, oświadczenie taty wygaśnie – nie będzie on traktowany jako ojciec. Gdy np. przyszły tata złoży oświadczenie o uznaniu ojcostwa, do czasu aż mama potwierdzi uznanie, dziecko będzie miało nazwisko mamy, a mężczyzna nie będzie traktowany jak ojciec. Do czasu uznania mężczyzna nie będzie traktowany jako biologiczny ojciec.

Niewątpliwą zaletą uznania ojcostwa przed porodem jest to, że mama po urodzeniu dziecka nie będzie w ogóle musiała pojawiać się w urzędzie stanu cywilnego, żeby odebrać akt urodzenia dziecka. Taki akt jest potrzebny noworodkowi chociażby do zapisania dziecka do lekarza rodzinnego – potrzebny do tego jest PESEL dziecka. Gdy w rejestrze tata będzie widniał jako ojciec dziecka – akt zostanie mu wydany na podstawie okazania dowodu osobistego lub paszportu. A mama w tym czasie może zajmować się noworodkiem, a nie biegać po urzędach.

Uznanie ojcostwa po porodzie

Jeżeli z różnych względów nie udało się Wam uznać dziecka przed porodem, po urodzeniu, dziecko otrzyma automatycznie nazwisko mamy. Najlepiej wówczas wspólnie udać się do USC po odbiór aktu urodzenia dziecka i wtedy uznać ojcostwo). Pracownik USC w takiej sytuacji przed wydaniem rodzicom aktu urodzenia dziecka, odbierze oświadczenie o uznaniu ojcostwa. Na miejscu zmieni informacje w akcie urodzenia i wyda wam już akt uwzględniający uznanie. W wydanym dokumencie jako ojciec widnieć będzie mężczyzna, a dziecko będzie miało nadane nazwisko ojca.

Na uznanie dziecka ojciec ma czas do ukończenia 18 roku życia dziecka. Jeśli dziecko ukończyło 13 lat, konieczna jest także jego obecność, by uznać ojcostwo. Natomiast nie warto zwlekać, ponieważ dopóki tego nie uczynisz, ojciec nie ma praw rodzicielskich do dziecka.

Taki dokument jest wydawany bezpłatnie. Złożenie oświadczenia o uznaniu również jest bezpłatne.

Uznanie ojcostwa może nastąpić za granicą również przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula. Taka sytuacja ma miejsce, gdy uznanie dotyczy dziecka, którego oboje rodzice albo jedno z nich są obywatelami polskimi.

Kiedy nie można uznać ojcostwa?

Organ, przed którym następuje złożenie oświadczenia, nie bada czy jest ono zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Jeżeli taki kierownik USC poweźmie wątpliwość co do pochodzenia dziecka, prawdziwości złożonych oświadczeń lub jeżeli uznanie jest niedopuszczalne, może odmówić przyjęcia oświadczenia.

Przykładowo, niedopuszczalne jest uznanie ojcostwa, jeżeli z aktu urodzenia wynika ojcostwo innego mężczyzny. Taka sytuacja ma miejsce, gdy mąż jest wpisany jako tata, ponieważ kobieta nie jest rozwiedziona, a ma dziecko z nowym partnerem.

Niedopuszczalne jest uznanie ojcostwa przez pełnomocnika – ojciec biologiczny musi osobiście stawić się w urzędzie.

Niedopuszczalne jest uznanie ojcostwa przez niepełnoletniego, jeżeli nie ukończył szesnastu lat. Jeżeli biologiczny ojciec dziecka jest niepełnoletni, ale ukończył szesnaście lat, może złożyć oświadczenie o uznaniu ojcostwa, ale tylko przed sądem opiekuńczym.

Co zrobić jeżeli mama ma dziecko z innym partnerem a nie ma rozwodu?

Zasadą jest to, że kierownik USC przyjmuje oświadczenie o uznaniu ojcostwa, gdy kobieta jest panną. Problem pojawia się w sytuacji, gdy kobieta jest mężatką, nie żyje z mężem (separacja faktyczna), a zaszła w ciążę z nowym partnerem (konkubentem). W takiej sytuacji urzędnik wpisze do aktu urodzenia dane męża jako ojca dziecka – nawet jeżeli mama oświadczy, że ojcem jest ktoś inny. Takie mamy prawo. Podobna sytuacja będzie miała miejsce, gdy kobieta jest rozwódką, dziecko się urodziło, a od rozwodu nie upłynęło 300 dni. Urzędnik wpisze wtedy byłego męża jako ojca dziecka. Jeśli od rozwodu upłynęło więcej niż 300 dni – nie musisz się martwić – wystarczy uznanie ojcostwa przez ojca biologicznego. Jeśli w twojej sprawie zachodzi wyżej opisane domniemanie ojcostwa męża (byłego męża) – wtedy nie pozostaje nic innego jak skierować sprawę na drogę postępowania sądowego o zaprzeczenie ojcostwa.

Co zrobić, jeżeli biologiczny ojciec nie chce uznać ojcostwa lub jeśli mama nie zgadza się na uznanie ojcostwa?

Po lekturze dzisiejszego wpisu wiesz, że żeby uznać ojcostwo konieczna jest obecność ojca i jego wola, by zostać tym ojcem. Wiesz też, że kobieta musi potwierdzić przed kierownikiem USC, że mężczyzna jest ojcem dziecka. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy ojciec biologiczny nie jest zainteresowany uznaniem ojcostwa. Czasem to matka nie chce, żeby mężczyzna był traktowany jako ojciec dziecka. W takiej sytuacji masz prawo do wytoczenia przed sądem powództwa o ustalenie ojcostwa. Może to uczynić zarówno kobieta jak i domniemany ojciec dziecka. Pamiętaj jednak, że nie możesz wytoczyć takiej sprawy przed urodzeniem się dziecka.

Podsumowanie

Podsumowując, rekomenduję załatwienie wszelkich formalności związanych z urodzeniem się dziecka, gdy kobieta jest jeszcze w ciąży.

Musisz wiedzieć, że nie chodzi tylko o nazwisko. Chodzi o władzę rodzicielską. Gdy uznasz ojcostwo lub jako matka zgodzisz się na takie uznanie przez ojca dziecka, mężczyzna stanie się prawnym opiekunem dziecka. Oznacza to, że będzie miał on prawo do decydowania o wszystkich sprawach dotyczących dziecka: zdrowiu, edukacji, miejscu zamieszkania, wyjazdach, itp. Dziecko będzie dziedziczyło po tacie. Ojciec będzie musiał płacić alimenty. Jak widzisz, są to daleko idące konsekwencje, ale przede wszystkim kieruj się dobrem dziecka i jego szczęściem.