Kiedy przy wyjeździe na wakacje z dzieckiem potrzebna jest zgoda drugiego rodzica?

Już niedługo wakacje, a wraz z nimi wyjazdy, często zagraniczne. Otrzymuję od Was wiadomości dotyczące tego, co z wyjazdem za granicę, gdy jedzie tylko jeden rodzic i dziecko? Co, gdy rodzice są rozwiedzeni? Czy rodzic może wyjechać samotnie z dzieckiem? Czy potrzebuje zgody lub zaświadczenia? Co w sytuacji, gdy drugi rodzic nie zgadza się na wyjazd dziecka za granicę? Czy potrzebna jest zgoda rodzica na wyjazd na wakacje w kraju?

Czy rodzic może wyjechać samodzielnie z dzieckiem?

W większości przypadków jeden rodzic, gdy chce wyjechać za granicę z dzieckiem, będzie musiał wcześniej uzyskać zgodę drugiego rodzica na taki wyjazd.

Z czego wynika obowiązek zgody obojga rodziców na wyjazd dziecka za granicę?

Kwestie tę reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy.

Mamy w nim następujący zapis:

Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.

O istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie.

Art. 93 § 1 i Art. 97 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r.- Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Wyjazd na wakacje za granicę jest uznawany za istotną sprawę dotyczącą dziecka. Co prawda definicja ta nie wynika z kodeksu, ale na takim stanowisku od lat stoi m. in. Sąd Najwyższy.

„Wyjazd dziecka za granicę w celu spędzenia tam wakacji, jako należący do istotnych spraw dziecka wymaga zgody obojga rodziców, wykonujących władzę rodzicielską, a w braku takiej zgody orzeczenia sądu opiekuńczego”.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1985 r. (sygn.akt III CRN 19/85)

Zatem obydwoje rodziców musi podjąć decyzję o wyjeździe za granicę.

Czy to oznacza, że gdy jesteś w małżeństwie i jedziesz sam z dzieckiem za granicę, to potrzebujesz zgody Twojego współmałżonka na wyjazd z dzieckiem?

Zgodnie z prawem, gdy jesteś:

• w małżeństwie
• w konkubinacie
• po rozwodzie
• gdy jesteś mamą „samotnie” (nie lubię tego słowa) wychowującą dziecko, ale ojciec dziecka uznał ojcostwo i ma pełnię władzy rodzicielskiej

na wyjazd z dzieckiem za granicę potrzebujesz zgody drugiego rodzica, chyba że zachodzą okoliczności, o których napiszę za chwilę.

Na wyjazd za granicę małoletniego wraz z jednym z rodziców, któremu w wyroku orzekającym rozwód powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej, potrzebne jest oświadczenie o zgodzie drugiego z rodziców, który nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej, a w razie niemożności uzyskania takiego oświadczenia – zezwolenie władzy opiekuńczej

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11.10.1963 r. (sygn. akt III CO 23/63),

Kiedy nie jest wymagana zgoda obojga rodziców?

Rodzic może wyjechać ze swoim dzieckiem za granicę bez zgody drugiego rodzica, gdy drugi rodzic:

• został pozbawiony władzy rodzicielskiej nad dzieckiem na podstawie postanowienia sądu;
• ma zawieszoną władzę rodzicielską nad dzieckiem na podstawie postanowienia sądu;
• ma ograniczoną władzę rodzicielską nad dzieckiem, a sąd ograniczając władzę zastrzegł, że drugi rodzic nie może decydować o istotnych sprawach dziecka lub np. wprost ustalono, że rodzic nie może decydować o wyjazdach dziecka za granicę.
• zmarł lub jest nieznany.
• zostanie pozbawiony uprawnienia do współdecydowania o zmianie miejsca pobytu dziecka na podstawie orzeczenia sądu zagranicznego, uznanego w Polsce.

Jeśli nie pamiętasz jakie uprawnienia ma drugi rodzic w zakresie współdecydowania o dziecku, informacje w tym zakresie możesz odnaleźć w wyroku rozwodowym, wyroku o unieważnienie małżeństwa, o separacji, o ustaleniu ojcostwa, w postanowieniach o pozbawieniu władzy rodzicielskiej, ograniczeniu władzy rodzicielskiej lub w orzeczeniach zmieniających.

Czy potrzebna jest zgoda drugiego rodzica po rozwodzie?

To zależy od tego jakie prawa rodzicielskie przysługują drugiemu rodzicowi po rozwodzie.

Jeśli mama i tata dziecka są rozwiedzeni, wszystko zależy od tego, czy sąd pozostawił rodzicom pełną władzę rodzicielską. Jeżeli tak, zgoda drugiego rodzica na wyjazd jest potrzebna.

Gdy sąd pozbawił rodzica władzy rodzicielskiej, wówczas jego zgoda nie jest potrzebna przy wyjeździe za granicę.

Jeśli sąd w wyroku rozwodowym przyznał jednemu rodzicowi władzę rodzicielską, a drugiemu rodzicowi ją ograniczył, powinien ograniczyć taką władzę do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do dziecka. Gdy z wyroku rozwodowego (lub późniejszego orzeczenia) wynika, że drugi rodzic nie może decydować o wakacjach i wyjazdach dziecka za granicę, wówczas zgoda takiego rodzica nie jest wymagana. Jeśli wyrok milczy na ten temat, zgoda drugiego rodzica jest potrzebna.

Jak ma wyglądać taka zgoda rodzica?

Nie ma w Polsce formularzy do wyrażenia zgody na wyjazd dziecka za granicę. Wyrażenie zgody może zatem nastąpić w dowolnej formie. Warto wpisać w zaświadczenie, dane osobowe mamy, taty, dziecka, w tym numery PESEL, numery dowodów osobistych lub paszportów. Wpisz też miejsce i termin wakacji. Oczywiście rodzic musi wpisać, że wyraża zgodę na wyjazd.

Najbezpieczniej jest udać się do notariusza i złożyć takie oświadczenie przed notariuszem. Notariusz poświadczy notarialnie podpis drugiego rodzica. To koszt w wysokości kilkudziesięciu złotych. Dokument taki nie powinien być kwestionowany na granicach. Najlepiej, żeby dokument taki był sporządzony też w języku angielskim.

Czy fakt posiadania paszportu lub dowodu jest wystarczające do uznania, że rodzic wyraził zgodę na wyjazd?

Nie. Żeby wyjechać za granicę, dziecko potrzebuje mieć ze sobą dowód osobisty (kraje Unii Europejskiej) lub paszport. W celu wyrobienia paszportu, potrzebna jest zgoda obydwojga rodziców. Natomiast, nie można automatycznie uznawać, że skoro rodzic zgodził się na wydanie paszportu, to oznacza, że wyraził zgodę na wszystkie wyjazdy zagraniczne.

Nawet jak dziecko ma dowód osobisty i paszport, zgoda drugiego rodzica jest potrzebna.

Czy zgoda drugiego rodzica jest potrzebna, gdy w wyroku rozwodowym jest wpisane, że miejsce pobytu dziecka jest przy pierwszym rodzicu?

Tak. To, że miejsce pobytu jest przy jednym z rodziców nic nie zmienia. Nie oznacza to, że drugi rodzic jest pozbawiony władzy rodzicielskiej lub że ma taką władzę ograniczoną. W dalszym ciągu na wyjazd dziecka za granicę po rozwodzie, potrzebna jest zgoda drugiego małżonka.

Co zrobić, gdy drugi rodzic nie wyraża zgody na wyjazd dziecka za granicę?

Gdy rodzice nie mogą dojść do porozumienia między sobą, zainteresowany rodzic musi skierować sprawę do sądu. O istotnych spraw dziecka rozstrzyga sąd opiekuńczy.

O udzielenie takiej zgody może wystąpić rodzic, który nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej lub którego władza rodzicielska nie została zawieszona.

Rodzic musi złożyć wniosek o rozstrzygnięcie sądu o istotnych sprawach dziecka. Gdy sąd opiekuńczy uzna, że drugi rodzic powinien zgodzić się na wyjazd, to sąd zamiast rodzica (który odmawia wyrażenia zgody na wyjazd), wyda taką zgodę. Zgoda sądu opiekuńczego zastępuje zgodę drugiego rodzica na wystąpienie do sądu o rozstrzygnięcie istotnej sprawy dziecka.

Niezależnie, rodzic może na przyszłość złożyć wniosek do sądu o ograniczenie władzy rodzicielskiej. Może wnioskować o to, żeby drugi rodzic miał ograniczoną władzę w zakresie decydowania o wyjazdach zagranicznych dziecka. Wówczas rodzic nie będzie musiał każdorazowo prosić się o zgodę rodzica lub sądu.

Jak to wygląda w praktyce?

Wpis dotyczy przepisów prawa w zakresie konieczności uzyskania zgody drugiego rodzica na wyjazd z dzieckiem za granicę. Natomiast w praktyce nie jest tak, że na granicy każdy samotnie podróżujący z dzieckiem rodzic musi przedkładać opisane przeze mnie zaświadczenie. Często kontrola na granicy nie sprawdza żadnych dokumentów. Natomiast to kwestia do rozważenia dla Ciebie czy wolisz załatwić formalności tak, żeby działać zgodnie z prawem, czy też wolisz podróżować ryzykując, że nie zostaniesz wpuszczona/y do innego kraju, gdy trafisz na dociekliwego urzędnika.

Uwaga! To każdy kraj UE sam decyduje, czy wymaga, aby dziecko miało oficjalne zezwolenie od rodziców na wyjazd. Najlepiej sprawdź przed wyjazdem do kraju, do którego udaje się Twoje dziecko, czy taka zgoda jest wymagana.