W związku z epidemią koronawirusa rząd wprowadził liczne ograniczenia. Mają one na celu zminimalizowanie ryzyka zarażenia wirusem oraz rozwoju epidemii w Polsce. Wiele uregulowań dotyka kobiet w ciąży, wpływa na przebieg porodu i opiekę poporodową. Postaram się uporządkować nowe uregulowania prawne, tak, żebyście w jednym miejscu mogły poznać swoje prawa i obowiązki. Co, gdy chcesz iść na badania kontrolne w ciąży z mężem? Czy musisz rodzić w maseczce? Co z porodami rodzinnymi? Czy możesz rodzić z prywatną położną? Jak wygląda wizyta patronażowa położnej? Czy musisz szczepić dziecko? Co z pierwszą kontrolną wizyta u lekarza?
Kolejny mój wpis będzie dotyczył formalności prawnych, które musisz załatwić po porodzie. Poniższy wpis dotyczy opieki zdrowotnej.
Wizyty u ginekologa w czasie ciąży
Konsultant krajowy ds ginekologii i położnictwa oraz Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników wydali zalecenia co do badań ciężarnych w czasach epidemii koronawirusa.
W czasie ciąży rekomenduje się przeprowadzenie porady zdalnej (teleporady, telekonsultacje). Zalecane jest ograniczenie ilości wizyt w gabinecie do niezbędnego minimum. Na przykład, procedury takie jak recepty, zwolnienia lekarskie, umówienie kolejnej wizyty czy omówienie wyników, powinny odbywać się zdalnie. Diagnostyka prenatalna oczywiście musi odbyć się w gabinecie.
Na wizytę powinnaś umówić się telefonicznie. Wizyta powinna być umówiona na konkretną godzinę. Chodzi o to, by ilość czasu spędzana w placówce była minimalna. Jeśli dojdzie do wizyty, powinna odbywać się ona z zachowaniem środków bezpieczeństwa. Na wizytę powinnaś przybyć nie wcześniej niż 15 minut przed planowanym jej rozpoczęciem. W trakcie wizyty powinnaś mieć założoną maseczkę. Przyszła mama powinna przybyć na wizytę sama, bez osoby towarzyszącej (najczęściej taty). Kategorycznie zabronione jest przyprowadzanie dzieci do ośrodka. Masz obowiązek utrzymywania co najmniej 2 metrów odległości między innymi osobami w poczekalni.
Jeśli jesteś w ciąży, powinnaś przestrzegać zasad higieny indywidualnej. Powinnaś również unikać zbiorowisk ludzkich i bezpośrednich kontaktów towarzyskich.
Procedury z zakresu diagnostyki prenatalnej powinny być prowadzone z zachowaniem wszelkich środków ostrożności oraz użyciem środków ochrony indywidualnej.
Badania USG w czasie ciąży
W zakresie badanie USG w czasie koronawirusa zalecenia wydała Sekcja Ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Lekarz powinien wykonać badania USG I, II i III trymestru. W innych sytuacjach może wykonać badanie z przyczyn nagłych, jeśli nie może zostać wykonane w warunkach szpitalnych. Na przykład, w sytuacji podejrzenia ciąży ektopowej, krwawienia z dróg rodnych o nieustalonej etiologii, itp.
Wszystkie pozostałe planowane badania (np. tzw. badania 3D/4D, ginekologiczne, badania profilaktyczne piersi) powinny zostać przełożone na późniejszy termin.
Przed wykonaniem badań lekarz przeprowadza wywiad epidemiologiczny z przyszłą mamą. Bada się tylko pacjentki z ujemnym wywiadem oraz pacjentki bezobjawowe. Przeziębionym pacjentkom lekarz odracza wizytę i badanie USG. W warunkach szpitalnych wykonuje się tylko badania USG uzasadnione klinicznie.
W trakcie badania USG Jest wymagane utrzymanie możliwie największej odległości między badaną pacjentką i badającym. Podczas badania USG należy ograniczyć kontakt słowny i wzrokowy z pacjentką. Omówienie wyniku badania powinno mieć miejsce po jego zakończeniu z zachowaniem bezpiecznej odległości.
Szkoła rodzenia w czasie ciąży
Edukacja przedporodowa dla kobiet w ciąży powinna odbywać się zdalnie. Szkoła rodzenia począwszy od 21 tygodnia ciąży do dnia porodu powinna odbywać za pomocą systemów teleinformatycznych. Jest to zalecenie Ministra Zdrowia, Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Pielęgniarstwa Ginekologicznego i Położniczego, Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Położnych Rodzinnych i Polskiego Towarzystwo Położnych. Takie zalecenia są wydane do czasu zakończenia okresu epidemii na terenie Polski.
Dowiedz się w wybranej przez Ciebie szkole rodzenia jaki jest plan zajęć i jak one mają przebiegać w czasach epidemii.
Brak prawa do porodu rodzinnego
Ze względu na epidemię koronawirusa w państwie Konsultant krajowy ds ginekologii i położnictwa oraz Prezes Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników wydali zalecenie wstrzymania do odwołania porodów rodzinnych.
Zapewnienie bezpieczeństwa pobytu we wszystkich szpitalach, w tym w oddziałach położniczo- ginekologicznych, a tym samym w czasie porodów, przez minimalizowanie liczby osób zaangażowanych w toczący się poród, u rodzącej nie będącej podejrzaną o zainfekowanie wirusem COVID19, jest nadrzędnym celem.
Stanowisko PTGiP i Konsultanta Krajowego w sprawie porodów rodzinnych w obliczu COVID-19, 20.03.2020 roku
Ostateczną decyzję o braku możliwości uczestniczenia osób trzecich przy porodzie podejmują Dyrektorzy Szpitali. W praktyce na terenie całej Polski wstrzymano porody rodzinne.
Oznacza to, że przy Twoim porodzie nie może być ojca dziecka. Zakazane jest także towarzyszenie przy porodzie także doul, prywatnych położnych czy innych członków rodziny.
Brak prawa do odwiedzin po porodzie
Obecnie szpitale wstrzymały także możliwość odwiedzin w placówkach szpitalnych na oddziale położniczym. To zalecenia Prezesa PTGiP i Konsultanta Krajowego ds. Ginekologii i Położnictwa. W tym temacie rekomendacje wydał także Główny Inspektor Sanitarny.
Obecnie wstęp do szpitala ma wyłącznie pacjentka. Powyższe oznacza, że przez Twój czas pobytu w szpitalu na czas porodu i hospitalizacji po jego przebiegu, nikt nie będzie Ciebie mógł odwiedzać. Nawet maż, by przynieść Tobie np. niezbędne środki higieniczne. Większość szpitali pozwala na pozostawienie dla mamy dziecka niezbędnych rzeczy personelowi szpitala. Przykładowo, ojcowie mogą przygotować paczki dla pacjentki i zostawić je w portierni. Szpitale na swoich stronach www proszą, by kobieta spakowała się należycie przed przyjazdem do szpitala.
Podobna sytuacja ma miejsce z wypisem ze szpitala. Ojcowie nie mają najczęściej prawa do wejścia do szpitala np. z fotelikiem czy ubraniami dla mamy. Pacjentki (gdy tego potrzebują z uwagi na stan zdrowia) są odprowadzane do samochodu przez personel lub wolontariuszy. Szpitale pozwalają też na to, by tata przekazał fotelik pracownikowi szpitala. Ten przekazuje go mamie.
Ostateczną decyzję o braku możliwości odwiedzin podejmują Dyrektorzy Szpitali. Proszę, byś śledziła informacje na stronach internetowych szpitali, w którym zamierzasz rodzić.
Maseczka podczas porodu i pobytu w szpitalu
Poród w maseczce to jeden ze środków bezpieczeństwa, stosowany przez szpitale w związku z epidemią koronawirusa. Dlatego, spakuj także do szpitala maseczkę lub inne środki osłony ust i nosa. W takich ilościach, by wystarczyły na Twój pobyt w szpitalu.
Nakaz noszenia maseczek dotyczy miejsc ogólnodostępnych, w tym także szpitali. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów do odwołania nakazuje się zakrywać usta i nos w miejscach ogólnodostępnych. Należy przez to rozumieć także budynki użyteczności publicznej przeznaczone na potrzeby opieki zdrowotnej. Sala porodowa czy sale poporodowe, czytając Rozporządzenie wprost, są zatem miejscem ogólnodostępnym. Taka sala to przecież część budynku szpitalnego, a budynek taki jako całość jest uznawany przez ten akt prawny za miejsce ogólnodostępne. Tyle, jeśli chodzi o interpretację przepisów wprost.
Spotkałam się ze stanowiskiem Ministra Zdrowia (wiadomość prywatna), że sala porodowa sama w sobie nie jest miejscem ogólnodostępnym, więc rodząca nie ma obowiązku zakładania maseczki na czas przebywania na porodówce. Jest to jednak wyłącznie stanowisko Ministerstwa, nie źródło prawa. Oczywiście możesz powołać się na takie stanowisko i być może będzie ono uwzględnione w placówce, w której zamierzasz rodzić. Natomiast wiążące dla Ciebie są przepisy prawa i uregulowania szpitala, w którym decydujesz się rodzić. Dlatego sprawdź jaka jest decyzja dyrektora szpitala w tym zakresie.
Rozporządzenie wyłącza konieczność stosowania maseczek wobec osób “które nie mogą zakrywać ust lub nosa z powodu stanu zdrowia”. Kobieta w trakcie porodu nie będzie musiała mieć założonej maseczki, gdy nie pozwala na to stan zdrowia. O ile poród to nie choroba, o tyle jeśli rodząca w trakcie porodu odmówi jej założenia, mówiąc że źle jej się w niej oddycha, to nikt z personelu nie może jej zmuszać, żeby w niej została.
Niektóre szpitale wprost na swoich stronach www piszą o braku konieczności porodu w maseczce. Pozwalają także na ściągniecie maseczki podczas pobytu na sali po porodzie. Np. taka praktykę stosuje Szpital Specjalistyczny św. Zofii w Warszawie.
Mamy jeszcze zapis w rozporządzeniu, który brzmi w skrócie tak:
Odkrycie ust i nosa jest możliwe (…) w związku ze świadczeniem danej osobie usług, jeżeli jest to niezbędne do ich świadczenia.
§ 18 ust. 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii
Można zatem przyjąć zasadę, że należy mieć założoną maseczkę na czas trwania porodu. Również musisz zakładać ją przez cały okres pobytu w szpitalu. Natomiast w sytuacji, gdy wymaga tego Twój stan zdrowia, masz problemy z oddychaniem, możesz ją ściągnąć. Możesz ściągnąć ją także w czasie porodu, gdy zezwoli na to personel lub gdy jest to potrzebne do świadczenia usług porodowych (np. podanie leków lub narkozy).
Wizyty patronażowe położnych środowiskowych
Po wyjściu ze szpitala z dzieckiem, odbywają się wizyty patronażowe położnej środowiskowej/POZ. Pierwsza wizyta powinna odbyć się w miejscu pobytu matki i dziecka, nie później niż w ciągu 48 godzin. Termin ten liczony jest od otrzymania przez położną zgłoszenia urodzenia dziecka od podmiotu leczniczego.
Takie wizyty w domach powinny być ograniczone do minimum. Położne powinny proponować porady lub wizyty z wykorzystaniem drogi elektronicznej (wideorozmowa, telefon). Bezpośrednie wizyty powinny mieć miejsce, gdy jest to uzasadnione stanem zdrowia matki i dziecka lub problemami zgłaszanymi przez pacjentów (które nie mogą być rozwiązane za pomocą np. drogi elektronicznej).
Przed wizytą położna przeprowadza wywiad epidemiologiczny. Następnie, położna szczegółowo pyta o mamę i o noworodka. Wizyta ma być ograniczona tylko do badania mamy i dziecka i ewentualnego zdjęcia szwów z rany krocza lub szwów z rany po cięciu cesarskim. Wszelkie pozostałe kwestie powinny być omówione telefonicznie.
Mamie przysługuje prawo odmowy wizyty położnej. Fakt ten położna odnotuje w dokumentacji medycznej (np. wydrukuje e-maila czy sms z odmowa jej przyjęcia). W takiej sytuacji położna jest zobowiązana do udzielenia porady z wykorzystaniem systemów teleinformatycznych lub innych systemów łączności.
Położna ma obowiązek rezygnacji z wizyty, gdy pacjentka lub którykolwiek z domowników są izolowani w warunkach domowych lub poddani kwarantannie w związku z kontaktem z osobą zakażoną wirusem SARS-CoV-2. Wtedy porada odbywa się zdalnie (wideorozmowa lub telefon). Wizyta musi się odbyć, gdy ile czasowe zaniechanie świadczeń wykonywanych osobiście zagraża pogorszeniem stanu zdrowia podopiecznych).
Jak bedzie wyglądał przebieg wizyty patronażowej?
Wizyta patronażowa powinna być wcześniej uzgodniona na konkretną godzinę. Czas wizyty powinien być ograniczony do niezbędnego minimum, nie przekraczający 15 minut. Wszelkie zdiagnozowane problemy możecie omówić przez telefon.
Przed wizytą powinnaś ułatwić położnej wejście, wywietrzyć mieszkanie, ograniczyć kontakt z domownikami, zamknąć zwierzęta. Powinnaś też przetrzeć klamki i powierzchnie dotykowe preparatem dezynfekcyjnym lub wodą z detergentem. Umyj ręce woda z mydłem i załóż maseczkę. W pomieszczeniu może być tylko mama i dziecko, bez pozostałych domowników. Drzwi do łazienki i pomieszczenia, w którym przebywasz z dzieckiem powinny być otwarte. Chodzi o to, by nie dotykać powierzchni (klamek). Jeśli mieszkasz w domu, badanie powinno być na najniższej kondygnacji (jak najbliżej drzwi wejściowych i łazienki).
Położna powinna być ubrana w maskę, okulary ochronne lub przyłbicę, rękawice ochronne (zewnętrzne i wewnętrzne), ochraniacze na obuwie. Powinna mieć dłonie bez biżuterii – pierścionków, obrączek, bransoletek i zegarków („nic poniżej łokcia”), krótko obcięte paznokcie, upięte włosy. Położna dokonuje dezynfekcji rąk przy użyciu roztworu na bazie alkoholu po założeniu rękawic ochronnych.
Rozmowa odbywa się z zachowaniem możliwie największej bezpiecznej odległości. Badanie mamy i noworodka jest maksymalnie krótkie – w rękawiczkach.
Położna powinna mieć ze sobą niezbędny sprzęt (waga, aparat do pomiaru ciśnienia tętniczego, termometr). Także powinna mieć narzędzia, środki i materiały opatrunkowe, przeznaczone tylko jednej pacjentki/noworodka w jednej torbie Mama powinna przygotować swój termometr oraz aparat do pomiaru ciśnienia . Wówczas pacjentka powinna wykonać pomiar ciśnienia tętniczego krwi własnym aparatem przed wizytą patronażową lub w jej trakcie.
Wybór i wizyta u pediatry
Dokumentacja Twojego dziecka jest przesyłana bezpośrednio przez szpital do przychodni, która wskazałaś w szpitalu jako wybraną przez Ciebie dla Twojego dziecka.
Konsultacje z pediatrą w przychodni zostały ograniczone. Aktualnie wizyty kontrolne dla dzieci zdrowych nie odbywają się.
Jeśli chodzi o dzieci chore, należy skonsultować się z pediatrą (przychodnią) i wspólnie zdecydować czy taka wizyta jest konieczna. Być może wystarczające będzie przeprowadzenie porady telefonicznie.
Szczepienia
Tematykę szczepień w czasach epidemii koronawirusa postarałam się wyjaśnić szczegółowo tu.
W skrócie tylko napiszę, że na dzień sporządzenia wpisu, szczepienia obowiązkowe w ramach Programu Szczepień Ochronnych u dzieci zostały wznowione. Oczywiście te szczepienia maja odbywać się w określonych warunkach. Zapraszam serdecznie do wpisu na ten temat.
Oznacza to, że nic nie zmienia się w zakresie szczepień noworodka w szpitala. Jeśli chodzi o późniejsze szczepienia, powinny one być wykonywane zgodnie z terminami z Programu Szczepień Ochronnych. Zaleca się szczególna ostrożność i to pediatra przeprowadza szczegółowy wywiad z rodzicem przed umówieniem i przystąpieniem do takich szczepień.
Co jeszcze istotne, rekomenduje się przeprowadzenie szczepień na krztusiec u kobiet w czasie ciąży.
Wsparcie psychologiczne w ciąży i po porodzie
Wsparcie psychologiczne w ciąży i po porodzie jest standardem opieki okołoporodowej. Sytuacja koronawirusa nic tutaj nie zmienia.
Na stronach szpitali znajdują się często także informacje o wsparciu psychologicznym udzielanym przez ich wykwalifikowanych pracowników. Możesz również skontaktować się ze swoją położną lub lekarzem lub położną rodzinną. Te osoby przekażą Ci namiary do psychologa.
Jeśli potrzebujesz wsparcia, możesz skorzystać z infolinii znajdujących się tu. To instytucje udzielające telefonicznie wsparcia psychologicznego na czas epidemii koronawirusa.
